Ahebi Ugbabe

Malkia Ahebi Ugbabe (aliyefariki 1948) alikuwa mfalme (eze) na kiongozi wa wajibu wa Enugu-Ezike, Nigeria. Alikuwa mfalme wa pekee wa kike katika Nigeria ya ukoloni. Mchango wa maisha yake umeelezwa na Nwando Achebe: Alikuwa 'mtumwa' aliyeolewa na miungu (deity), alikimbia kuwa mfanyikazi wa ngono, kiongozi wa kijiji, kiongozi wa wajibu na hatimaye mfalme wa kike. Alikuwa kiongozi imara wa watu wake, lakini pia mshirikishi aliye na mamlaka na anayehudumia utawala wa ukoloni wa Uingereza nchini Nigeria.

Maisha ya awali

Ahebi Ugbabe alizaliwa huko Enugu-Ezike, jamii ya Igbo katika karne ya 19 mwishoni kwa Ugbabe Ayibi mkulima na mvunaji wa divai ya mnazi na Anekwu Ameh mkulima na mfanyabiashara, huko Umuida, Enugu-Ezike. Alikuwa na kaka wawili na hakuwa na dada. Aliishi na familia ya mama yake huko Unadu kwa kipindi kifupi kabla ya kurudi Umuida. Baada ya kurudi, hakukaa muda mrefu kabla ya kukimbia.

Uhamisho

Baadaye alilazimika kutoroka hadi Ufalme wa Igala. Ahebi alikuwa akitoroka kutokana na amri ya kuolewa na miungu ya kike kama adhabu kwa dhambi za baba yake. Adhabu hii ilijulikana kama igo ma ogo (kuwa mke wa miungu ya kike). Familia yake ilipitia matukio mabaya wakati alipokuwa na miaka kumi na tatu na kumi na nne. Shamba lilizaa kidogo, magonjwa yalisambaa, na biashara ilikuwa polepole. Baba yake alikuwa amekwenda kwa mganga, mtu ambaye alionekana kama anayejua yasiyojulikana. Mtu huyu alihusisha matukio hayo na hasira ya mungu Ohe kutokana na kosa lake. Wakati wa uhamisho wake uliolazimishwa, Ahebi alikuwa mwanamke wa biashara ya ngono na alitumia aina hii ya kazi kwa faida yake kwa kujipatia uhusiano na wanaume wenye nguvu kama mtawala wa Igala, na maafisa wa ukoloni wa Uingereza. Safari zake, Ahebi alijifunza kuzungumza lugha nyingi, kama vile "lugha ya Igala, lugha ya Nupe na lugha ya Pidgin English. Mafanikio na uhuru wake ulisaidia kubadilisha kazi ya ngono katika utamaduni wa Igbo, kutoka utumwa kuwa taaluma ya hiari. Chinua Achebe aliandika kwamba Achebe pia anajaribu kuwasilisha wazo la mke wa miungu na kuongeza aina ya utaalamu wa mwanamke huru wa kazi ya ngono kama mifano kupitia kushirikiana na mabadiliko katika dhana ya utumwa wa kike pamoja na ufafanuzi tofauti na wenye kufanana na ukahaba katika muktadha wa Kiafrika. Kazi yake ya ngono na ujuzi wake wa lugha vilimpa fursa ya kupata upatikanaji wa Attah-Igala (mfalme) na afisa wa wilaya wa Uingereza, ambao si tu walirahisisha kurudi kwake Enugu-Ezike, lakini pia walimuunga mkono katika madai yake ya ofisi ya kiongozi wa kijiji, kiongozi wa kabila, na baadaye eze.

Uongozi wa Ahebi

Uongozi wa Ahebi ulianza miezi michache baada ya kurudi kwake katika ardhi ya Igbo kutoka uhamishoni. Mwanzoni mwa karne ya ishirini, ilikuwa ni kipindi cha uvamizi wa Uingereza katika ardhi ya Igbo, na Ahebi alitumia hili kwa faida yake kwa kuongoza vikosi vya Uingereza kuingia Enugu Ezike, mji wake wa nyumbani. Ahebi alikuwa mtu pekee katika kijiji chake aliyeweza kuzungumza na Waingereza. Kama malipo kwa msaada wake, wavamizi Waingereza walimweka kuwa kiongozi wa kijiji. Alichukua mahala pa kiongozi wa kijiji mwenye umri mkubwa (na asiye na uwezo wa kuendelea) ambaye hakuweza kuwasiliana na Waingereza. Kwa sababu ya ufanisi wake na uaminifu wake uliodumu, alipandishwa cheo kuwa kiongozi wa kijiji, jambo lililopingana na sera ya Waingereza ya kutokuwemo kwa wanawake kisiasa katika Nigeria ya ukoloni. Afisa wa Wilaya ya Waingereza W. H. Lloyd, alisema Ahebi alikuwa mwanamke mwenye ushawishi na nguvu. Alikuwa mwerevu na mwenye utulivu, na anapozungumza, mara nyingi ilikuwa ni kwa hoja na busara.

Ahebi Ugbabe alikuwa mfalme wa Enugu-Ezike kwa msaada wa Attah (mtawala) wa Igala, ambaye nguvu yake ilienea hadi katika eneo la Igbo Kaskazini, kuvuruga siasa zenye jinsia katika utamaduni wake. Alionyesha ubaba wa kike kama kiongozi, na akazidi mamlaka na uongozi wa wanaume wote kisiasa. Ingawa Ahebi aliamrisha heshima ya watu wake, alipanda mbegu za chuki kwa kuwachukua kwa lazima kufanya kazi na kutekeleza sensa na kodi ya Kiingereza. Utamaduni wa Igbo haukuruhusu watu kuhesabiwa. Hii sensa ilisababisha Vita vya Wanawake katika eneo la kusini mwa ardhi ya Igbo.

Kwa mara ya kwanza, Ahebi alishinda upinzani wowote uliokuwepo dhidi ya ufalme wake kwa sababu ya uungaji mkono wa Waingereza. Ahebi alijitokeza na utajiri na nguvu, lakini mwishowe akapoteza heshima yake wakati kiwango cha makosa yake ya mara nyingi—kijinsia na nguvu—kilipokuwa kingi mno kwa jamii yake. Alijitafutia zaidi kwa hamu yake na akakiuka mila zaidi kwa kuhudhuria sherehe ya kitamaduni ya masquerade na kuvaa kinyago chake mwenyewe. Sherehe hii ilikuwa ni kwa ajili ya wanaume pekee. Wazee wanaume na Ahebi walikwenda mahakamani kutatua kesi na Waingereza walisimama upande wa wazee wanaume, wakipunguza mamlaka ya Ahebi.

Ahebi Ugbabe alitengeneza utambulisho wa fumbo ili kuimarisha taswira ya utawala wenye nguvu sana. Aliitumia mila za kabla ya ukoloni kukuza utambulisho huu na hivyo kuongeza mamlaka yake. Pia alitumia hili kuongeza jinsia yake ili kufanya yeye mwenyewe kuwa mfalme kwa ufanisi. Njia nyingine ambayo Ahebi alijitambulisha kama mwanaume ilikuwa kwamba alikusanya wake wengi, wengi wao walikuwa wakimbizi kutoka kwa waume wenye dhuluma. Pia alikuwa na watumishi wengi ambao wangemsaidia. Wake hawa walizaa watoto ili kuendeleza jina la Ahebi.

Kifo

Kabla ya Ahebi kufa, alitekeleza mila zake za mazishi mwenyewe. Hakuwa na imani kwamba jamii yake ingemzika kwa heshima inayostahili. Aliokusudia kufanya mila hizo kwa njia ya kifahari sana ili jamii yake isisahau kamwe kwamba mtu wa ajabu kama yeye alikuwa ameishi. Mazishi yake ya uhai yalijumuisha milio ya risasi, dhabihu za wanyama, na muziki wa kumbukumbu.

Ahebi alikufa mwaka 1948. Ingawa alikuwa mwanamke alizikwa kulingana na mila za eneo lao za kuzika wanaume. Licha ya hofu yake ya kutokukumbukwa kwa heshima inayostahili, leo hii anaheshimiwa kama mungu katika kijiji cha mama yake na hutajwa katika nyimbo na methali nyingi za Enugu-Ezike.

Marejeo

Makala hii kuhusu mwanasiasa fulani bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Ahebi Ugbabe kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.