Pitio la 05:27, 27 Novemba 2016 hariri Riccardo Riccioni (majadiliano \| michango) Warasimu, Wakabidhi 122,835 edits No edit summary ← Badilisho lililopita		Pitio la 12:35, 5 Agosti 2017 hariri tengua Riccardo Riccioni (majadiliano \| michango) Warasimu, Wakabidhi 122,835 edits No edit summary Badilisho lijalo →
Mstari 10: Viumbehai vyenye seli moja tu ni vidogo sana: havionekani kwa [[jicho]] bali kwa [[hadubini]] tu. ==Sifa za viumbehai== [[Picha:Tortue reproduction.jpg\|thumb\|Kobe wakijamiiana.]] Kiumbehai ni kiumbe chenye uwezo wa [[kuzaliana]], [[kukua]], [[kula]], [[kujongea]], [[kuhisi]], [[kupumua]], [[kutoa taka za mwili]]. Ni lazima awe na sifa hizo ambazo zinaweza kufafanuliwa kama ifuatavyo: 1. kukua: ni ongezeko la kudumu la [[sura]] ya [[mwili]] na ukubwa wake. Viumbehai hukua na wanahitaji [[chakula]] chenye [[virutubisho]] vyote (mlo kamili) ili waweze kukua. 2. kuzaliana: kuzaa au kuzaliana ni mchakato wa ki[[biolojia]] ambao viumbe wapya - "uzao" - hutolewa kutoka kwa [[wazazi]] wao. Uzazi ni kipengele cha msingi cha [[uhai]] wote unaojulikana; kila kiumbe binafsi kipo kama matokeo ya uzazi. 3. kula: kula (pia inajulikana kama kuteketeza) ni kumeza [[chakula]], kwa kawaida kutoa viumbe [[heterotrofu]] kwa [[nishati]] na kuruhusu [[ukuaji]]. Wanyama na heterotrofu nyingine wanapaswa kula ili waweze kuishi - "carnivores" kula wanyama wengine, "herbivores" kula mimea, "omnivores" hutumia mchanganyiko wa mimea na wanyama, na "detritivores" kula maozo. [[Fungi]] hupunguza vitu vya kikaboni nje ya miili yao kinyume na [[wanyama]] ambao humba chakula chao ndani ya [[miili]] yao. Kwa wanadamu, kula ni [[shughuli]] ya maisha ya kila [[siku]]. 4. kujongea: ni kitendo cha kubadilisha eneo au mahali alipo kiumbe huyo 5. kuhisi: ni mchakato wa kukandamiza kwa mujibu wa viumbe vya stimul.every vyema ni nyeti na ina [[viungo]] vitano vya [[mwili]] kwa ajili ya hisia ambavyo ni [[macho]], [[masikio]], [[ngozi]], [[ulimi]] na [[pua]]. Pua inatumika kunusia, macho yanatumika kuangalia, ulimi unatumika katika kuonja, ngozi inatumika katika kuhisi na ulimi unatumika katika kuonja. 6. kupumua: kupumua (au uingizaji [[hewa]]) ni mchakato wa kusonga hewa ndani na nje ya [[mapafu]] ili kuwezesha kubadilishana [[gesi]] na [[mazingira]] ya ndani, hasa kwa kuleta [[oksijeni]] na kusafirisha [[Kabonidaioksaidi\|kabonidaioksaidi]]. 7. kutoa taka za mwili: ni mchakato ambao taka za kimetaboliki na vitu vingine visivyofaa vinaondolewa kutoka kwa viumbe. Katika [[vimelea]] hii hasa hufanywa na [[mapafu]], [[figo]] na ngozi. Hii ni kinyume na usiri, ambapo dutu hii inaweza kuwa na kazi maalumu baada ya kuacha kiini. [[Utoaji taka mwili]] ni mchakato muhimu katika aina zote za [[uhai]]. Kwa mfano, katika [[mkojo]] wa wanyama hufukuzwa kwa njia ya [[urethra]], ambayo ni sehemu ya mfumo wa msamaha. Katika [[viumbe vya seli moja]], taka hutolewa moja kwa moja kupitia uso wa [[seli]]. == Aina za viumbehai == Line 20 ⟶ 38: Makundi hayo huitwa [[domeni]] 3 za [[uainishaji wa kisayansi]]. [[Virusi]] niviko kati ya viumbehai na vitu visivyo hai; [[wataalamu]] wengine husema havistahili kuitwa "viumbehai" kwa sababu haviwezi kuzaa pekee yake, haina umetaboli wake bali unategemea kuingia ndani ya seli na kutumia nafasi za seli kwa kuzaa kwake. == Viungo vya nje == Line 28 ⟶ 46: [[Jamii:Biolojia]] [[Jamii:Uhai]]

Kiumbehai : Tofauti kati ya masahihisho