Kairo : Tofauti kati ya masahihisho

'''Kairo''' (kwa [[KarKiarabu]] القاهرة ''al-Qāhira'' – „mwenye ushindi“) ni [[mji mkuu]] wa [[Misri]] na [[mji]] mkubwa wa nchi zote za kiarabuKiarabu, pia moja kati ya [[Jiji|majiji]] makubwa [[duniani]].

[[File:View from Cairo Tower 31march2007.jpg|thumb|right|Sehemu ya kusini ya kisiwa cha GezirakilichopoGezira kilichopo ndani ya mto Nile, Opera ya Kairo (jengo jeupe) na nyuma kitovu cha mji pamoja na meidani ya Tahrir ng'ambo ya mto.]]

[[File:Cairo Nile River.jpg|thumb|right|Mto [[Nile]] unapita mjini Kairo.]]

[[File:Zamalek Arial.jpg|thumb|right|Kisiwa cha Gezira katikati ya Jijijiji.]]

Kairo iko kwenye sehemu ya [[kaskazini]] ya [[Misri]], takriban [[kilomita]] 160 [[kusini]] mwakwa [[pwani]] laya [[bahari]] ya [[Mediteranea]]. Mji ulikua kando laya [[mto Nile]]. Hapa ni, mahali ambako mto Nile unatoka katika [[bonde]] unamovuka [[jangwa]] na kujigawa kuwa na [[delta]] pana hadi bahari ya [[Mediteranea]]baharini.

Jinsi ilivyo kwenye majiji mengi makubwa, wenyeji hutofautisha kati ya mji asilia mwenyewewenyewe na jiji kubwa kwa jumla. Mji wa Kairo mwenyewewenyewe una eneo la 453[[km2]] km³453 tu, uko upande wa [[mashariki]] wa mto pamoja na [[visiwa]] viwili ndani ya mto; jiji pamoja na vitongoji limepanuka pande zote mbili kuelekea ndani ya jangwa.<ref>{{cite web|url=http://www.cairo.gov.eg/C17/C8/Cairo%20Maps/default.aspx |publisher=Cairo Governorate |accessdate=10 September 2009 |title=Cairo Maps |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/20090419130737/http://www.cairo.gov.eg:80/C17/C8/Cairo%20Maps/default.aspx |archivedate=19 April 2009 }}</ref><ref name="citypop">{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/Egypt.html |publisher=City Population |last=Brinkhoff |first=Thomas |accessdate=12 September 2009 |title=Egypt: Governorates & Cities}}</ref>

Katika [[karne ya 19]] mto Nile ulibanwa kwana [[handaki]] na [[mifereji]]. Hadi wakati ule mifuriko na mabadiliko kwenye mwendo wake walitokea mara kwa mara. [[Historia]] hii ya mabadilko ya mwendo wa mto ni sababu ya kwamba mitaa mipya ya mji iko karibu na mto mwenyewewenyewe mahali ambako zamani wangeogopa kujenga, ni mitaa ya [[Garden City (Kairo)|Garden City]], [[Kairo mjini]] na [[Zamalek]].<ref name="riverbank">

Kusini mwa Kairo mjini waya leo kuna [[Kairo ya Kale]] penye mabaki ya miji iliyotangulia hapa kama vile [[Babyloni ya Misri]] (enzi ya [[Bizanti]], kabla ya [[uvamizi]] wa [[Waarabu]] [[Waislamu]]) na [[Fustat]] (mji mkuu wa kwanza wa Kiislamu nchini Misri).

Sehemu za [[Bulaq]] ziko leo upande wa kazkazinikaskazini ya mji mwenyewewenyewe zilianzishwa kama eneo la [[bandari]] ya mtoni mnamo [[karne ya 16]]. [[Boma]] la Kairo ([[ar.]] ''qale salah ad din'') inaonyesha mahali ambako mji wa Kairo yenyewe ulianzishwa na [[Wafatimi]]. Upande wa magharibi wa mji wa Kairo uliathiriwa na mpangilio wa jiji wa kimagharibi ukiwa na [[barabara]] pana, uwanjanyanja mbalimbali na nyumb[[nyumba]] za kisasa. Upande wa mashariki una zaidi mitaa midogomidogo, nyumba za kienyeji na kujaa watu wengi mno.

Kairo iko katika kanda yenye [[tabianchi]] ya [[nusutropiki]]. Tabianchi kwa jumla ni [[yabisi]]. Hata hivyo wakati mwingine [[hewa]] yenye [[unyevu]] inaweza kufika kwa sababu bahari iko karibu. [[Halijoto]] ya [[wastani]] mwakani ni [[sentigredi]] 21.7. Kiwango cha [[mvua]] ni [[milimita]] 24,7 pekee. [[Mwezi mwenye(wakati)|Mwezi]] wenye [[joto]] zaidi ni [[Julai]] mwenye wastani wa sentigredi 28, na mwezi baridi ni [[Januari]] yenye wastani wa sentigredi 13,9.

[[Usimbishaji]] ni mdogo; wastani yawa mwaka ni milimita 24,7 pekee unaotiririka katika miezi wa Bovemba[[Novemba]] hadi [[Machi]] pekee.

Wakati wa Disemba [[2013]] Kairo iliona [[theluji]] mara ya kwanza baada ya miaka mingi sana<ref>Samenow, Jason (13 December 2013). "[http://www.washingtonpost.com/blogs/capital-weather-gang/wp/2013/12/13/rare-snow-in-cairo-jerusalem-paralyzed-in-historic-snow/ Biblical snowstorm: Rare flakes in Cairo, Jerusalem paralyzed by over a foot]". The Washington Post.</ref>.

==Kanda laya Jiji==

[[Kanda ya Jiji]] inajumlisha Kairo pamoja na miji jirani, vitongoji na mapembizo. [[Idadi]] ya wakazi kwa jumla iko kati ya [[milioni]] 15 hadi 16. Kiutawala kanda ya jiji inajumlisha [[mkoa wa Kairo]] na sehemu ya [[mikoa]] miwili yaani [[mkoa wa Giza|Giza]] na [[mkoa wa Qalyubia|Qalyubia]].

Miji ya pekee muhimu zaidi katika kanda hii ni

Kuna mipango ya kujenga jiji jipya upande wa mashariki yawa Kairo litakalokuwa mji mkuu mpya wa Misri.<ref>"[http://www.bbc.com/news/business-31874886 Egypt unveils plans to build new capital east of Cairo]". BBC News. 13 March 2015. Retrieved 14 March 2015.</ref>

[[File:Cairo Transport Authority.JPG|thumb|left|Mabasi ya manisipaamanispaa]]

[[Metro ya Kairo]] ("مترو") ni jina la reli ya chini ya [[ardhi]]. Ni usafiri wa haraka pale njia zake zinapofika. [[behewa|Mabehewa]] yake yanaweza kujaa mno wakati wa masaa[[saa]] yaza kwenda [[Kazi|kazini]] na kurudi. Kila treni ya metro huwa na magari wawili yaliyotengwa kwa ajili ya [[wanawake]] pekee, ni gari la nne na la tano, lakini hata hivyo wakinamama wako huru kupanda kila behewa wanapotaka. Metro hii ina njia tatu zenye [[urefu]] wa kilomita 77.9 na kuna vituo 61 zinazohudumiwa<ref>[http://cairometro.gov.eg/UIPages/History.aspx Tovuti rasmi]</ref>.

Kuna mtandao mkubwa wa barabara kati ya Kairo mjii, sehemu nyngine za kanda ya jiji na miji ya nje. Kuna barabara ya [[duara]] inayopita nje ya jiji. [[Daraja|Madaraja]] mengi yanalenga kurahisisha mwendo ndani ya jiji ingawa kwenye masaasaa yaza msongamano watu hukaa sana kwenye foleni za magari.

Zamani Kairo ilikuwa mji penyewenye wakazi wengi wa [[tamaduni]] na [[dini]] mbalimbali na; hadi leo [[Maabadi|nyumba zao za ibada]] ni kama kumbukubu ya [[historia]] hiihiyo. Maelfu ya [[Wagiriki wa Misri]] waliondoka nchini baada ya [[mapinduzi]] ya mwaka [[1952]]. [[Wayahudi]] pia walianza kuona [[ubaguzi]] mkali na madhulumu tangu [[Mapambano_kati_ya_Israeli_na_Palestina#Kuundwa_kwa_Dola_la_Israeli|vita ya Israeli na Waarabu wa 1948]] wakaondoka. Leo hii kuna Wayahudi chini ya Wayahudi 100 waliobaki Misri baada ya historia ya miaka 2,500.

Siku hizi wakazi walio wengi ni [[Waislamu]] [[Wasunni]] (takriban 90[[%]]). Wengine ni hasa [[Wakristo]] [[Wakopti]].

Upande wa Uislamu kuna [[misikiti]] mingi na idadi yaoyake inaendelea kuongezeka. [[Chuo Kikuu cha Al-Azhar]] kinapatikana mjini tangu mwaka [[969]]: ni [[taasisi]] ambayo [[utalaamu]] wake unaheshimiwa na kuangaliwa kati wa Wasunni wengi duniani.

Upande wa Wakopti [[kiongozi]] wao [[Papa Pope Tawadros II]] anakaa Kairo. [[Kanisa la Mtakatifu Marko mjini Kairo]] ni [[kanisa]] kubwa la pili kwenye [[bara]] la [[Afrika]].

[[Sinagogi|Masingagogi]] zaya Kiyahudi zinawezayanaweza kutembelewa na [[watalii]] lakini hakuna tena [[ibada]] ya kawaida kutokana na idadi ndogo ya Wayahudi waliobaki.

Vurugu za kisiasa za miaka iliyopita ilileta pia magongano kati ya wafuasi wa dini, hasa kati ya Waislamu wakaliwenye [[itikadi kali]] na Wakristo. <ref>{{cite web|url=http://www.lepoint.fr/monde/egypte-24-coptes-tues-par-les-forces-de-l-ordre-au-caire-10-10-2011-1382636_24.php |title=Égypte : 24 coptes tués par les forces de l'ordre au Caire – Le Point |publisher=Lepoint.fr |accessdate=12 March 2013}}</ref>

* [[Piramidi za Giza]] ziko karibu na Kairo.