Usafi wa mazingira : Tofauti kati ya masahihisho

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Mstari 19:
*'''Usafi wa mazingira wa chakula''' – unahusu hatua za kuhakikisha usalama wa [[chakula]].
*'''Usafi wa mazingira''' – [[udhibiti]] wa mambo ya mazingira na viungo vinavyoambukiza magonjwa. Vikundi vya jamii hii ni usimamizi wa taka ngumu, tiba ya maji na maji machafu, tiba ya taka za viwanda, [[kelele]] na kudhibiti uchafuzi wa mazingira.
*'''Usafi wa mazingira kiikolojia ''' – dhana na mkabala wa kuchakata na asili ya [[virutubisho]] kutoka taka za wanyama na binadamu.
 
==Historia ya Usafi wa Mazingira==
Ushahidi wa usafi wa mazingira mijini ulionekana mara ya kwanza katika miji ya [[Harappa]], [[Mohenjo-daro]] na hivi karibuni [[Rakhigarhi]] ya majimbo yaliyoendelea bondeni lamwa [[Indus (mto)|Indus]] wakati wa [[ustaarabu]] wake. Mipangilio hiyo ya miji ilizingatia mifumo ya kwanza ya usafi wa mazingira mijini. Ndani ya mji, nyumba au vikundi vya nyumba yalipata maji kutoka visima. Kutoka ndani ya chumba kilicho kuwa kimetengwa kwa ajili ya kuoga, maji taka ilielekezwa chini ya mitaro iliyofunikwa kando ya barabara kuu. Manyumba yalifunguka tu kwa mabehewa ya ndani na makoboti madogo.
 
Miji ya Kirumi ilikuwa na vipengele vya mifumo ya usafi wa mazingira, yakutoa maji katika mitaa ya miji kama vile Pompeii, mawe ya ujenzi na mbao za kukusanya na kuondoa maji machafu kutoka maeneo ya wakazi – kwa mfano maxima Cloaca maxima katika [[mto Tiber]] unaopitia [[Roma]]. Pia kuna rekodi za usafi wa mazingira mahala pengine katika Ulaya mpaka wakati wa kati umri makao. Uchafu wa mazingira na hali ya msongamano mkubwa ulikuwa katika [[Ulaya]] na [[Asia]] wakati wa [[Zama za Kati]], mara kwa mara katika janga kusababisha mlipuko kama vile [[ugonjwa wa Justinian]] (541–42) na [[tauni]] (1347–1351), ambazo ziliua makumi ya mamilioni ya watu wakati wa ubadilishaji wa jamii.<ref> Carlo M. Cipolla, ''kabla ya [[Mapinduzi ya Viwandani|Mapinduzi ya Viwanda:]] European Society na Uchumi 1000-1700,'' WW Norton na Kampuni, London (1980) ISBN 0-393-95115-4</ref>
 
Vifo vya watoto wachanga vilienea katika Ulaya wakati wa medieval[[Karne za kati]], siyosi tu kutokana na upungufu wa usafi wa mazingira lakini kwa sababu ya ukosefu wa chakula kwa [[idadi]] ya watu ambayo ilikuwa ikipanukaikikua haraka zaidi kuliko [[Kilimo|kilimo.]]<ref> Burnett White, ''za Historia ya magonjwa'' </ref>. Mapambano ya mara kwa mara na unyasasajiunyanyasaji wa [[raia]] nakutoka kwa viongozi kikatiliwakatili ulitatiza haya zaidi. Maisha ya mtu wa kawaida kwa wakati huo yalikuwa ngumumagumu na mfupimafupi.
 
==Usafi wa mazingira na maji machafu==
Mstari 55:
* miungano ya mifumo ya karo;
* choo cha shimo;
* choo lacha shimo linalopitisha hewa safi.<ref> [http://www.wssinfo.org/en/122_definitions.html Mpango wa Usimamizi wa Pamoja na UNICEF: ufafanuzi WHO]</ref>
 
Kulingana na maelezo hayo, 62% ya watu duniani wanapatawamepata kuboresha usafi wa mazingira katika 2008, ukilinganisha na 8% tangu 1990.<ref>[http://www.who.int/water_sanitation_health/monitoring/jmp2008.pdf ]</ref> Zaidi ya nusu au karibu 31 % ya idadi ya watu duniani waliishi katika nyumba zilizokuwa zima miferiji ya maji ambayo imeunganishwa. Kwa ujumla, 2,500,000,000 watu hukosa kupata usafi wa mazingira ulioboreshwa na hivyo wao hutumia njia zingine kama kama vile vyoo vya umma au vyoo vya shimo wazi.<ref> ''[http://www.circleofblue.org/waternews/world/sanitation-and-drinking-water/ Usafi wa Mazingira na kunywa maji: ni ulimwengu juu ya wimbo?]'' [http://www.circleofblue.org/waternews/world/sanitation-and-drinking-water/ Kundi la Blue, Julai 31, 2008]</ref> Hii ni pamoja na watu bilioni 1.2 ambao hawana vyoo wakati wote. Hali hii inaleta maadhari makubwa ya afya kwa umma kwa sababu taka ina chafua maji ya kunywa na kutishia maisha ya watoto wachanga kwa kusababisha kuhara. Uboreshaji wa usafi wa mazingira, unahusu uoshaji wa mikono na ushafishaji wa maji, ambao unaweza kuokoa maisha ya watoto milioni 1.5 ambao wanakabiliwa na magonjwa ya kuhara kila mwaka.
 
Katika nchi zilizoendelea, ambapo chini ya 20% ya idadi ya watu duniani wanaishi, 99% ya wakazi wanapata kuboresha usafi wa mazingira na 81% wameunganisha mambopa yao ya maji taka.
Mstari 73:
Utafiti kutoka Overseas Development Institute unaonyesha kuwa usafi wa mazingira na uendelezaji wa usafi wa mazingira unafaa kuunganishwa na maendeleo ijapo malengo ya Milinea yatatimizwa. Kwa sasa, udhamini wa usafi na usafi wa mazingira ni kwa njia ya taasisi ya maji. Utafiti unaonyesha kuwa, inafaa kuwe na taasisi nyingi ambazo zina shughulikia usafi na usafi wa maji katika nchi zinazoendelea. Kwa mfano, taasisi za elimu zinaweza kufundisha juu ya usafi, na taasisi za afya zinaweza kujitolea kwa mali na matendo kwa kazi ya uzuilishaji(ili kuepuka, kwa mfano, kuzuka kwa [[Kipindupindu|kipindupindu).]]<ref name="odisanitation">{{cite web |url=http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=48&title=sanitation-hygiene-knocking-doors |format=PDF|title=Sanitation and Hygiene: kugonga milango mpya |accessdate=2007 |mwaka=2006 |publisher=[[Overseas Development Institute]]}}</ref>
 
''Institute of ''Development Studies'' (IDS) uratibuhuratibu mpango wa utafiti juu ya Jamii-kuongozwa kwa jumla ya Usafi ya Mazingira (CLTS) ni mbinu mbalimbali radikalt na usafi wa mazingira vijijini katika nchi zinazoendelea na kuahidi umeonyesha mafanikio ambapo mipango ya usafi wa mazingira jadi vijijini wameshindwa. CLTS ni njia ya usafi wa mazingira vijijini inayowezesha jamii kutambua matatizo ya kutupa kinyesi wazi wazi na kuonyesha umuhimu wa kuchulua hatua za kutupa kinyesi kwa njia mwafaka. Inatumia njia ambazo zinaendelezwa na jamii kama kushirikiana kuchora ramani, kuchambua ambazo kinyeshi hufikia mdomo kama njia za kufanya jamii kufanya vitendo. IDS ''Focus Brief'' hupendekeza kwamba Malengo ya Milenia ya usafi kwa mataifa mengi yako nyuma na inauliza ni vipi CLTS inaweza kusiliki na kutumika katika nchi ambazo bado zinatupa kinyeshi wazi wazi.
 
==Usafi wa mazingira katika sekta ya chakula==
[[File:Canteen kitchen.jpg|thumb|220px|[[Mgahawa]] wa kisasa unavyoandaa chakula.]]
Usafi wa mazingira katika sekta ya chakula ni ya matibabu ya kutosha ya nyuso za chakula-wasiliana na utaratibu huo ni ufanisi katika kuharibu seli vegetative ya microorganism ya umuhimu wa afya ya umma, na kikubwa kupunguza idadi ya undesirable microorganisms nyingine[[kidusia|vidusia]], lakini bila negativt yanayoathirikuathiri bidhaa au usalama wake kwa ajili ya matumizi (Marekani Chakula na Dawa Utawala, Kanuni za Shirikisho Kanuni, 21CFR110, USA). Taratibu za Uendeshaji wa darasa la usafi wa mazingira ni lazima kwa ajili ya viwanda chakula katika Marekani, ambayo pia umewekwa na 9 CFR sehemu 416 katika kushirikiana na sehemu 21 CFR 178.1010. SimilalyVilevile katika Japan, chakula usafi ina kuwa kufikiwa kwa njia ya kufuata sheria ya Chakula Usafi wa Mazingira.<ref name="fslj">{{cite web
| mwisho = [[Japan External Trade Organization]]
| kwanza =
Mstari 95:
==Usafi wa ziada==
Hata kama usafi kiasi unafaa ili kuzuia shida mbaya za afya, usafi wa ziada afadhali ufishwe, katika watoto hasa. Utafiti umeanza kuonyesha zaidi na zaidi kwamba ukosefu wa uponzaji kwa [[kijidudu|vijidudu]] na [[kidusia|vidusia]] visababishavyo magonja unaelekea kwa [[mfumo kingamaradhi]] hitilafu, kwa sababu mfumo huu lazima uzoeshwe ili kufaa. Shida nyingine ni kunawa sana kwa sabuni. Hii ina matokeo maharibifu kwa flora ya asili ya vijidudu vya [[ngozi]] na kwa utando wa asili wa [[mafuta]] wa ngozi.
 
==Tazama pia==
{{Div col|cols=2}}
*Lifewater International
*National Sanitation Foundation
*Ukusanyaji na utupaji wa maji taka
*Mtego (plumbing)
*Mgogoro wa maji
*Uchafuzi wa maji
*Ruzuku ya maji
*World Plumbing Council
*World Toilet Organization
{{div col end}}
 
== Tanbihi ==
Line 117 ⟶ 104:
*[http://www.who.int/topics/sanitation/en/ ]
*[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTWAT/EXTTOPSANHYG/0,,contentMDK:21147365~menuPK:3748896~pagePK:64168427~piPK:64168435~theSitePK:1923181,00.html Usafi wa mazingira, Usafi na maji machafu Guide Rasilimali (World Bank)]
* [http://www.eawag.ch/organisation/abteilungen/sandec/publikationen/publications_sesp/downloads_sesp/compendium_low.pdf Tilley et al:. Elezo huru wa Systems Usafi wa Mazingira na Teknolojia] , Ugavi wa Maji na Usafi wa Mazingira Baraza shirikishi / Uswisi Shirikisho Taasisi ya Sayansi na Teknolojia majini (EAWAG), 2008
*Asia ya Kati Review Afya (CAHR). [http://www.cahr.info/index_files/page0015.htm Usafi maskini Sababu kifo miongoni mwa watoto chini ya miaka mitano katika Afghanistan]
* [http://hdr.undp.org/hdr2006/pdfs/report/HDR_2006_Chapter_3.pdf Wa 2006 Taarifa ya UNDP ya Maendeleo ya Binadamu: Zaidi ya uhaba: Power, umaskini na mgogoro wa maji - Chapter 3: The nakisi kubwa katika usafi wa mazingira] accessed tarehe 22 Agosti 2007
*[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTWAT/0,,menuPK:337308~pagePK:149018~piPK:149093~theSitePK:337302,00.html Maji na Usafi wa Mazingira, Benki ya Dunia] accessed tarehe 22 Agosti 2007
*[http://www.mohenjodaro.net/tcdraintiles87.html Usafi wa mazingira mijini mapema katika India kale]