Wikipedia

Wamasai : Tofauti kati ya masahihisho

Browse history interactively
← Badilisho lililopitaBadilisho lijalo →
Content deleted Content added
VisualWikitext
d roboti Badiliko: en:Maasai people
d roboti Badiliko: ca:Massais; cosmetic changes
Mstari 3:
{{Infobox Ethnic group
|group = Maasai
|image = [[ImagePicha:Maasai women and children.jpg|270px]]
|image_caption =
|population = 883,000
|region1 = {{flagcountry|Kenya}}<br />{{spaces|8}}<small>(estimates vary)</small>
|pop1 = 377,089<br />or 453,000
|ref1 = {{lower|<ref name="r" />}}<br />{{lower|0.95em|<ref name="e" />}}
|region2 = {{flagcountry|Tanzania}}&nbsp;(northern)
|pop2 = 430,000
|ref3 = {{lower|<ref name="e" />}}
|languages = [[Maasai language|Maa]] (ɔl Maa)
|religions = [[Monotheism]]<br />including [[Christianity]]
|related = [[Samburu]]
}}
[[Picha:Maasai tribe.jpg|right|thumb|Wamasai, Kenya, 2005.]]
 
'''Wamasai''' ni [[kabila wazawa]] wa Afrika la watu wahamaji katika wanaopatikana [[Kenya]] na kaskazini [[Tanzania.]] Kwa sababu ya mila tofauti zao na mavazi na kuishi karibu na mbuga nyingi za Afrika Mashariki, wao ni miongoni mwa wengi ya makabila yanayojulikana Afrika. <ref name="b"></ref> Wao wanazungumza [[Maa,]] <ref name="b"></ref> mmojawapo ya familia ya lugha ya [[Nilo-Sahara]] inayohusiana na [[Dinka]] na [[Nuer,]] na pia wameelimika katika lugha rasmi za Kenya na Tanzania: [[Kiswahili]] na [[Kiingereza.]] Idadi ya Wamasai inakadiriwa kuwa 377,089 kutoka Sensa ya 1989 <ref name="r"> [http://kenya.rcbowen.com/people/population.html Kenya - Population Distribution] rcbowen.com, '1989 Sensa, ... Kenya Factbook, 15th Edition, 1997-1998. Kul Bhushan, Newspread International '</ref> au kama lugha ya wasemaji 453.000 nchini Kenya mwaka 1994 <ref name="e"> [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mas ripoti kwa lugha Ethnologue code: mas] ethnologue.com, '453, 000 nchini Kenya (1994 I. Larsen BTL) ... 430.000 katika Tanzania (1993) ', Gordon, Raymond G., Jr (ed.), 2005. Ethnologue: Lugha ya Dunia, kumi na tano ya toleo. Dallas, Tex.: SIL International</ref> na 430.000 katika Tanzania mwaka 1993 <ref name="e"></ref> kwa jumla inakadiriwa kuwa "inakaribia 900.000" <ref name="b"> [http://www.bluegecko.org/kenya/tribes/maasai/ Wamaasai - Utangulizi] Jens Fincke, 2000-2003</ref> Makadirio hayo ya Wamasai katika nchi zote mbili huenda ikawa ni vigumu kuyathibitisha kwa sababu ya umbali wa maeneo ya vijiji vyao vingi, na asili yao ya uhamaji.
 
 
Mstari 25:
 
 
== Historia ==
[[FilePicha:Maasai man.jpg|thumb|240px|left|Maasai shujaa]]
Kulingana na [[historia simulizi]] yao wenyewe, asili ya Kimasai ilitoka kwenye bonde la Nile ya chini kaskazini ya [[Ziwa Turkana]] (North-West Kenya) na walianza kuhamia kusini karibu karne ya kumi na tano, wakiwasili katika shina la ardhi kutoka kaskazini mwa Kenya na Tanzania ya kati tangu karne ya kumi na saba hadi mwisho wa karne ya kumi na nane. Makabila mengine yalilazimishwa kuyahama makazi yao Wamaasai walipohamia huko. [http://www.maasaieducation.org/maasai-culture/maasai-history.htm ] Eneo la Wamaasai lilifika kilele cha ukubwa wake katikati ya karne ya kumi na tisa, na kuenea kwote katika [[Bonde la Ufa]] na pande za ardhi kutoka [[Mlima Marsabit]] huko kaskazini hadi [[Dodoma]] kule kusini. <ref> ''kaskazini mwa Tanzania pamoja na Kilimanjaro na Zanzibar'' na Phillip Briggs 2006 ukurasa 200 ISBN 1 84162 146 3</ref> Wakati huu Wamasai, na vilevile lile kundi kubwa walilokuwa wamejiunga nalo, walikuwa wakivamia mifugo hadi umbali wa mashariki ya [[pwani]] ya [[Tanga]] huko Tanzania. Washambulizi walitumia mikuki na ngao, lakini walikuwa wamehofiwa kwa kutupa vilabu (orinka) walivyoweza kutupa kwa usahihi kutoka umbali wa mita 100. Mwaka 1852 kulikuwa na ripoti ya msongomano wa wapiganaji 800 wa kimaasai kuhamia nchini Kenya. Mwaka 1857, baada ya kufyeka "Nyika ya Wakuafi" katika kusini mashariki mwa Kenya, Washambulizi Wamasai wakatisha [[Mombasa]] katika pwani ya Kenya. [http://books.google.com/books?id=PQJjYC74tu8C&amp;pg=PA183&amp;lpg=PA183&amp;dq=mombasa+maasai+1855&amp;source=web&amp;ots=1qDbq0WFrH&amp;sig=-fwB9fWjkEt4scMNLIpnyIpTBMo ] <ref> ''Vyanzo na mbinu katika Historia ya Afrika: Inasemwa, Written, Unearthed'' kwa Toyin Falola, Christian Jennings (2003), page 18 2. Boydell &amp; Brewer. ISBN 15804613441-58046-134-4</ref>
[[FilePicha:Bundesarchiv Bild 105-DOA0556, Deutsch-Ostafrika, Massaikrieger.jpg|thumb|300px|Maasai mashujaa katika Afrika ya Mashariki ya Kijerumani, c. 1906/18.]]
[[FilePicha:Maasai Land.jpg|thumb|300px|right]]
Kwa sababu hii ya uhamiaji, Wamasai ni wazungumzaji wa Kiniloti wa kusini zaidi.
 
 
Kipindi cha upanuzi ulifuatwa na "Emutai" ya kimasai ya 1883-1902. Kipindi hiki kilikuwa kimetofautishwa na [[kuenea]] kwa magonjwa ya [[bovin pleuropneumonia, rinderpest,]] na [[smallpox.]] Kisio la kwanza lilikuwa limependekezwa na mwanajeshi wa Kijerumani kaskazini magharibi [[ya Tanganyika, ilivyojulikana siku hizo ]] ya kwamba asilimia 90 ya ng'ombe na nusu ya wanyama pori walikufa kutokana na ugonjwa wa rinderpest. Madaktari wajerumani walidai kuwa katika eneo moja "kila sekunde" Afrika kulikuwa na mtoto aliyeugua matokeo ya smallpox. Kipindi hiki kiliambatana na ukame. Mvua ilikosa kunyesha kabisa katika mwaka wa 1897 na 1898. [http://www.blackwellpublishing.com/ecology/news/news.asp?id=192 ]
Mtafiti kutoka Austria [[Oscar Baumann]] akisafiri katika nchi ya Wamaasai 1891-1893, alieleza makazi huko katika volkeno ya Ngorongoro katika kitabu 1894 ''durch Massailand zur Nilquelle'' ( "Kupitia ardhi ya Wamaasai ya chanzo ya Nile"): " Kulikuwa na wanawake waliodhoofiwa mno waliotazama ule wazimu wa njaa ... mashujaa waliokuwa wameshindwa kutembea, wakiwa na wazee walioathirika na wasiojali kitu. Vikundi vya tai viliwafuata kutoka juu, hawa tai wakisubiri waathirika. " Kulingana na kisio moja theluthi mbili ya Wamaasai walikufa katika kipindi hiki. [http://www.ntz.info/gen/n00526.html ]
Kuanzia na mkataba wa 1904, [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,699336,00.html ] na kufuatiwa na mwingine mwaka 1911, ardhi ya wamaasai nchini Kenya Wamaasai ilipunguzwa kwa asilimia 60 wakati Waingereza walipowafukuza ili kutayarisha nafasi ya mashamba ya wakoloni, hatimaye kuwalazimu kuishi katika wilaya ya Kajiado na Narok. [http://www.kitumusote.org/history ] Wamasai kutoka Tanzania walifukuzwa kutoka ardhi yenye rutuba kati ya [[Mount Meru]] na [[Mlima Kilimanjaro,]] Nyanda yenye rotuba iliyo karibu [[na Ngorongoro]] katika miaka ya 1940. <ref> ''Wild The Myth ya Afrika: Uhifadhi Bila Illusion.'' Jonathan J. Adams, Thomas O. McShane. 1996. Chuo Kikuu cha California Press. page = 44. ISBN 05202067110-520-20671-1</ref> [http://books.google.com/books?id=GWtWDN0BWt0C&amp;pg=PA42&amp;lpg=PA42&amp;dq=maasai+ears&amp;source=web&amp;ots=7u768brgsE&amp;sig=q8PlaGC5C_ot35-PeLPJYlFDhxQ#PPA44,M1 ] Ardhi zaidi ilichukuliwa kujenga hifadhi ya wanyamapori na hifadhi za taifa: [[Amboseli]], [[Hifadhi ya Kitaifa ya Nairobi]], [[Masai Mara]], [[Samburu]], [[Ziwa Nakuru]], na [[Tsavo]] nchini Kenya; [[Manyara, Ngorongoro]], Tarangire [http://web.archive.org/web/20070814101508 / http://www.tanzaniaparks.com/tarangire.htm] na [[Serengeti]] huko Tanzania.
Wamasai ni wafugaji mifugo wanaopinga sisitizo la serikali ya Tanzania na serikali ya Kenya kuishi maisha ya kisasa. Wao wanadai haki ya kulisha mifugo katika Hifadhi za Taifa katika nchi zote mbili.
Mstari 47:
Kimsingi kuna sekta kumi na mbili za kabila ya kimaasai, kila sekta ikiwa na desturi yake, muonekano, uongozi na ndimi. Sekta hizi zinajulikana kama Keekonyokie, Daha Besdi, Purko, Wuasinkishu, Siria, Laitayiok, Loitai, Kisonko, Matapato, Dalalekutuk, Loodokolani na Kaputiei. <ref> [http://web.archive.org/web/20080527022418/www.laleyio.com/facts.html Archived nakala ya laleyio.com]</ref>
 
== Utamaduni ==
[[FilePicha:Maasai Enkang and Hut.JPG|thumb|320px|right|Wamasai na vibanda na kizuizi cha Enkang Serengeti, 2006]]
Jamii ya Wamaasai sana [[mfumo dume]] katika desturi yao utapata ni wanaume, pamoja na wazee wastaafu, kuamua mambo makubwa zaidi kwa kila kikundi cha Wamaasai. Sheria simulizi zinashughulikia na maswala mengi ya desturi. Kunyongwa kisheria hakujulikani, na malipo ya kawaida katika ng'ombe hutosheleza mambo. Kuna mbinu za kutatua migogoro nje ya mahakama mkama 'amitu', inayomaanisha, 'kufanya amani', au 'arop', ambayo inahusisha kuomba msamaha wa dhati.
Wamasai humwabudu Mungu mmoja pekee, na wao humwita [[Mungu]] ''Enkai'' au ''Engai.'' Engai ni Mungo mmoja mwenye asili mbili: Engai Narok ( Mungu Mweusi) ana huruma, na Engai Nanyokie (Mungu Mwekundu) ana ghadhabu. <ref> [http://www.institut.veolia.org/en/cahiers/water-symbolism/water-myths/africa-water.aspx mfano maji ya Afrika na matokeo yake]</ref> "Mlima wa Mungu", [[Ol Doinyo Lengai,]] uko kaskazini Tanzania. Binadamu mkuu katika mfumo wa dini ya Wamaasai ni [[laibon]] ambaye anaweza kushiriki katika:uponyaji wa kidini, kuzungumza na Mungu na unabii, kuhakikisha mafanikio katika vita au mvua ya kutosha. Nguvu zozote alizokuwa nazo laibon alikuwa zilikuwa zimetokana na utu au nafsi yaka, bali si cheo chake. Wamasai wengi wamekuwa [[wakristo,]] na kwa kiwango kidogo, [[Waislamu.]]
 
 
Vifo vingi vya watoto wachanga miongoni mwa Wamasai imesababisha watoto wengi kutotambuliwa mpaka kufikia umri wa miezi 3, ''ilapaitin.'' <ref> ''Mwisho wa Wamaasai.'' Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Page 169. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref> Kwa Wamasai kuishi maisha ya kitamaduni, mwishoni mwa maisha yao huzikwa bila sherehe na maiti wanaachwa nje waliwe na tumbusi <ref> ''Mwisho wa Wamaasai.'' Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Page 103. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref> Maiti kukataliwa na tumbusi na fisi wanaojulikana kama Ondili ama Oln'gojine huonekana kama kuwa kitu kibaya, na kusababisha jamii ya mfu huyo kulaumiwa, Kwa hivyo haingekuwa nadra kupata miili iliyofunikwa na mafuta na damu kutoka [[ng'ombe]] aliyechinjwa. <ref name="attitudes"> ''Utamaduni na Umma Mitazamo: Kuboresha Uhusiano kati ya binadamu na Hyaenas'' kutoka Mills, MgYale na Hofer, H. (compilers). (1998) ''Hyaenas: Status Utafiti na Uhifadhi handlingsplanen.'' ''IUCN / SSC Hyaena Specialist Group. '' ''IUCN, Gland, Uswisi na Cambridge, Uingereza. vi + 154 pp.'' </ref> Mazishi ya zamani yalikuwa yametengwa kwa waheshimiwa wakubwa, kwani iliaminika kuwa mazishi yalidhuru udongo. <ref> ya Lions ya Tsavo: Kuchunguza Legacy of Africa's Will Man walaji ''By Bruce D. Patterson.'' ''2004. '' ''McGraw-Hill Professional. '' ''Page 93. '' ''ISBN 00713633350-07-136333-5'' </ref>
 
 
Mstari 60:
 
 
=== Malazi ===
[[FilePicha:Maasai shelter.jpg|thumb|left|Makazi kufunikwa na kinyesi cha ng'ombe ili kuzuia maji ya mvua]]
[[FilePicha:Ludzie06(js).jpg|thumb|right|Wamaasai wanawake wakitengeneza nyumba Maasai Mara(1996)]]
Kihistoria Wamaasai ni watu wanohamahama, kwa hivyo tangu jadi wamekuwa wakitumia vinavyopatikana kwa urahisi ili kujenga makazi yao. Nyumba zao za kiasili zilikuwa zimeundwa kwa ajili ya watu waliohama mara kwa mara, kwa hivyo hazikujengwa kudumu. Inkajijik (nyumba hizo) ni aidha nyota-umbo au mviringo, na ni hujengwa na wanawake. Umbo la nyumba hizo umejengwa na mbao, matawi madogo yaliyochanganyishwa na matope, vijiti, majani, ng'ombe [[kinyesi]] na [[]]mkojo wa binadamu, na majivu. Mavi ya ng'ombe inahakikisha kuwa paa halivuji, na maji ya mvua yasiweze kupita. [[enkaji]] ni ndogo, kipimo cha mita 3x5 na kimo cha 1.5 m juu. Ndani ya Nafasi hii familia hupika, hukula, hulala, hupiga gumzo na huweka akiba ya chakula, mafuta na mali nyingine. Mifugo wadogo mara nyingi pia huwekwa ndani ya enkaji. [http://64.233.167.104/search?q=cache:Th7Q1mTUG-oJ:www.thinkcycle.org/tc-filesystem/download/development_by_design_2001/sustainable_improvement_of_traditional_maasai_housing_through_participatory_technology_development/Maasai%2520Housing.pdf+maasai+house&amp;hl=en&amp;ct=clnk&amp;cd=7&amp;gl=us ] [http://www.maasai-association.org/maasai.html ] Vijiji huzungukwa na ua (Enkang) lililojengwa na wanaume kwa kutumia miiba ya acacia, mti wa kiasili. Usiku wote [[ng'ombe]], [[mbuzi]] na [[kondoo]] huwekwa katikati ya ua hilo, kuwalinda kutokana na [[wanyama pori]].
 
 
 
== Mpangilio wa Jamii ==
Kitengo kati ya jamii ya Wamaasai ni umri. Ingawa vijana wavulana hutumwa nje na ndama na kondoo kuanzia utotoni, utoto kwa wavulana ni wakati wa kucheza, isipokuwa kuchapwa viboko kidesturi kuthibitisha ujasiri na uvumilivu. Wasichana huwajibika kwa kazi ndogondogo kama vile kupika na kukamua ng'ombe, ujuzi ambao wao hujifunza kutoka kwa mama zao kutoka umri mdogo. <ref> ''Mwisho wa Wamaasai.'' Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Kurasa 55, 94. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref> Kila miaka 15 hivi, kizazi kipya cha Morans au Il-murran (wapiganaji) kitatahiriwa. Hii inahusisha wavulana wengi kati ya umri wa 12 na 25, ambao wamebalehe na si wa kizazi kilichopita. Moja baadhi ya sherehe kupita ujana hadi upiganaji ni sherehe ya tohara, ambayo ni akifanya bila dawa ya kugandisha misuli. Hii tohara hufanywa na wazee, ambao hutumia kisu chenye makali na kigozi cha ng'ombe kufunika jeraha. Neno la Maa la tohara ni emorata. <ref> [http://darkwing.uoregon.edu/~dlpayne/Maa%20Lexicon/index-english/main.htm Kiingereza - Maa]</ref> Kijana lazima avumilie operesheni akiwa kimya. Kuonyesha maumivu heleta aibu, angalau kwa muda. Maneno ya Mshangao yoyote yanaweza kusababisha makosa katika operesheni hiyo nyeti, ambayo inaweza kuleta maisha matatizo mengi,majeraha zaidi, na maumivu. Mchakato wa uponyaji utachukua miezi 3-4, wakati ambao ni uchungu kwenda haja ndogo na kwa wakati mwingine hata hauwezekani, na wavulana lazima wabaki katika nguo nyeusi kwa kipindi cha miezi 4-8. <ref> [http://www.maasai-association.org/ceremonies.html Wamaasai Association]</ref>
 
 
[[FilePicha:Young Maasai Warrior.jpg|thumb|120px|right|Wamaasai wadogo na vilemba na michoro]]
Katika kipindi hiki, wanaume vijana waliotahiriwa wataishi katika "manyatta", yaani "kijiji" kilichojengwa na mama zao. Manyatta hizo hazina nyua za kulinda boma, ili kusisitiza jukumu lao kulinda jamii. Hakuna ua la mifugo linalojengwa, kwa sababu wapiganaji hawana ng'ombe wala hawana jukumu la kufuga mifugo. Ibada za kifungu zaidi zinahitajika kabla ya kufikia hadhi ya mpiganaji mwandamizi, ikifikia upeo katika sherehe ya eunoto, yaani "ujio wa umri". <ref> ''Mwisho wa Wamaasai.'' Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Page 83, 100-103. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref>
 
 
[[FilePicha:Bandera masai.svg|thumb|150px|left|Bendera ya Wamaasai]]
Wakati kizazi kipya cha mashujaa kinanzishwa, waliokuwa ilmoran huendelea kuwa wazee bila mamlaka, ambao huwajibika kwa maamuzi ya kisiasa hadi wafanywe wazee wenye mamlaka. <ref> ''kaskazini mwa Tanzania - The Bradt Safari Guide'' kwa Phillip Briggs (2006). British Library. ISBN 1 84162 146 3</ref> <ref> [http://maasai-association.org/ceremonies.html Wamaasai Association]</ref>
 
Mstari 82:
 
 
[[FilePicha:Traditional Maasai Dance.jpg|thumb|right|320px|Ngoma ya wamaasai ya kitamaduni, Adumu]]
Hadithi moja kuhusu Wamaasai ni kwamba kila kijana anatakiwa kuua simba kabla atahiriwe. Ingawa simba walikuwa wanawindwa zamani, na ingawa uwindaji huu umepigwa marufuku katika Afrika Mashariki, bado simba huwindwa wanapo waua mifugo, <ref> [http://www.maasai-association.org/lion.html Wamaasai Association]</ref> na vijana mashujaa wanaohusika katika mauaji ya hupewa heshima kuu mjini. <ref> [http://www.lionconservation.org/LionKillinginAmboseliregion2000-May2006.pdf Lion Killing katika Amboseli-Tsavo mazingira, 2001-2006, na maana yake kwa Kenya's Lion Idadi]</ref> Kuongeza wasiwasi kuhusu idadi ya simba nchini kuna mpango wa kulipwa fidia wakati simba anapowaua mifugo, badala ya uwindaji na kuua simba. <ref> [http://bigcatrescue.blogspot.com/2007/07/maasai-tribesmen-help-lions-rather-than.html Field Reports: Maasai tribesmen msaada simba kuliko kuwaua]</ref> Hata hivyo, kuua simba mmoja kuna thamani kubwa na heshima katika jamii.
 
Mstari 98:
 
 
== Muziki na ngoma ==
 
Muziki ya kitamaduni ya Kimaasai huwa na sauti kutoka kwaya ya waimbaji huku kiongozi wa nyimbo, au Olaranyani, huimba kiitikio. Olaranyani kwa kawaida ni yule mwimbaji bora ambaye anaweza kuimba wimbo huo, ingawa watu kadhaa huweza kuongoza wimbo. The olaranyani huanza kwa kuimba mstari kichwa (namba) cha wimbo. Kikundi basi kitajibu kwa kukubali, na Olaranyani ataimba mistari huku kikundi kikiimba. Kila wimbo una namba maalum kulingana na [[kuita-na-kuitika.]] Mipangilio ya nyimbo ya kawaida huwa ni ya 5 / 4, 6 / 4 na 3 / 4 wakati saini. Manaeno hufuata maudhui maalum na hurudiwa mara nyingi baada ya muda. Kutingisha shingo huongozana na kuimba. Wakati wa kupumua kichwa huelekezwa mbele. Kichwa huelekezwa nyuma kwa ajili ya kuvuta pumzi. Kwa ujumla hii hueneza ratiba ya sauti zao. <ref> [http://www.ilmurran.com/ ilMurran]</ref> <ref> [http://web.archive.org/web/20080527010145/www.laleyio.com/music.html Wamaasai Halisi (Archived nakala)]</ref>
Mstari 112:
 
 
[[FilePicha:Masaidance.jpg|thumb|250px|Ngoma Ya Wamaasai]]
Eunoto, sherehe ya kubaleghe kwa mpiganaji, inaweza kuhusisha siku kumi au zaidi ya kuimba, kucheza na ibada. Ya wapiganaji wa Il-Oodokilani kufanya aina ya mchezo inayoitwa '''adumu,''' au aigus, mara nyingine inajulikana kama "ngoma ya kuruka". (adumu na aigus ni vitenzi vinavyomaanisha "kuruka" na adumu humaanisha "Kuruka juu na chini katika ngoma" [http://darkwing.uoregon.edu/~dlpayne/Maa%20Lexicon/categories/main.htm ] Wapiganaji hujulikana vizuri, na mara nyingi hupigwa picha, katika ushindani huu wa kuruka. Wapiganaji huingia katika mviringo, na moja au wawili wataingia kati ya mviringo kuanza kuruka, bila kuwach visigino vyao kugusa ardhi. Wajumbe wa kikundi wanaweza kuongeza sauti zao kwa kuzingatia urefu wa wanavyoruka. <ref> [http://web.archive.org/web/20080527010156/www.laleyio.com/performance.html Archived nakala ya laleyio.com]</ref>
 
 
[[FilePicha:MaasaiRuffs2.JPG|thumb|160px|left|Wamaasai wanawake na ushanga, vipuli, nk.]]
Washikaji wa Moran (intoyie) hujitembeza katika nguo maridadi kuvutia wengi wao kama mmojawapo ya eunoto. Mama za Moran huimba na kucheza kuonyesha heshima kwa ujasiri wa watoto wao. <ref> ''Mwisho wa Wamaasai.'' Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Kurasa 43-45, 100, 107. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref>
 
Mstari 124:
 
 
== Ushawishi wa dunia ya kisasa ==
Sera za serikali kama vile hifadhi na utunzaji wa akiba, na kutengwa ya Wamaasai, pamoja na kuongeza idadi, nk, imeifanya njia ya kuishi ya Wamaasai vigumu kudumisha.
 
Mstari 139:
 
 
== Mabadiliko ya Mwili ==
[[FilePicha:Bodymodmassai.jpg|thumb|160px|Wamaasai wazee na ndewe zilizonyooshwa]]
Kutoboa na kunyoosha [[ndewe]] ni kawaida ya Wamaasai. Vifaa mbalimbali hutumika kutoboa na kunyoosha maskio, kama vile miiba kwa kutoboa, ukuti, mawe, msalaba sehemu ya meno ya tembo nk. Idadi ya Wamaasai wanaofuata desturi hii, hasa wavulana, inazidi kupungua. <ref> ''Wild The Myth ya Afrika: Uhifadhi Bila Illusion.'' Jonathan J. Adams, Thomas O. McShane. 1996. Chuo Kikuu cha California Press. page = 42. ISBN 05202067110-520-20671-1</ref>
<ref>
[http://books.google.com/books?id=GWtWDN0BWt0C&amp;pg=PA42&amp;lpg=PA42&amp;dq=maasai+ears&amp;source=web&amp;ots=7u768brgsE&amp;sig=q8PlaGC5C_ot35-PeLPJYlFDhxQ The Myth ya Wild Afrika,] Google Books.
</ref>
Wanawake kuvaa aina mbalimbali ya mapambo katika ndewe la sikio, na mapambo madogo juu ya sikio. <ref> ''Utamaduni na Forodha wa Kenya.'' Neal Sobania. 2003. Greenwood Press. ukurasa wa 91. ISBN 03133148610-313-31486-1</ref>
<ref>
[http://books.google.com/books?id=gfUbHXT2dloC&amp;pg=PA91&amp;lpg=PA91&amp;dq=maasai+ears&amp;source=web&amp;ots=2bhvmh_ZDO&amp;sig=qG0fvuy6s0de2sWkSvtgICzz2fA Utamaduni na Forodha wa Kenya,] Google Books
Mstari 158:
 
 
== Maakuli ==
Kijadi, Wamasai hula nyama, maziwa, na damu kutoka ng'ombe. Utafiti wa ILCA (Nestel 1989) unasema: "Leo hii, chakula kikuu cha Kimasai maziwa ya ng'ombe na unga wa mahindi. Wao huyanywa maziwa pekee au katika chai na Unga wa mahindi hutumiwa kupika uji au ugali. Unga ulioshikamana unajulikana kama ugali na huliwa na maziwa; na hii inatofautiana na uji, ambayo hutayarishwa na hupikwa na maziwa. Nyama, ingawa ni chakula muhimu, huliwa kwa nadra kwa hivyo haiwezi tambulika kama chakula kikuu. Mafuta ya nyama hutumika katika kupika, sanasana uji, mahindi na maharagwe. Siagi pia ni chakula muhimu cha watoto wachanga. Damu hunyewa kwa nadra. "
 
Mstari 176:
 
 
== Mavazi ==
[[FilePicha:Masai woman.jpg|thumb|right|200px|Wamaasai mwanamke]]
Mavazi hutofautiana na umri, jinsia, na mahali. Vijana wa kiume, kwa mfano, huvaa nguo nyeusi kwa miezi kadhaa inayofuata tohara. Hata hivyo, nyekundu ni rangi iliyopendelewa. Bluu, nyeusi, na milia huvaliwa kama zilivyo miundo na rangi za kiafrika. Wamasai walianza kubadilisha ya ngozi ya wanyama, ndama na kondoo, wakianza kutumia nguo za pamba katika miaka ya 1960. <ref> [http://findarticles.com/p/articles/mi_gx5217/is_1999/ai_n19133542/pg_4 Wamaasai | Junior Worldmark Encyclopedia of World Cultures | Find Articles saa BNET.com]</ref>
 
Mstari 191:
 
 
== Nywele ==
Kunyoa kichwa ni kawaida katika sherehe za kubaleghe, kuwakilisha mwanzo mpya kutoka sura moja ya maisha hadi nyingine. <ref> Broken Spears - a Maasai Journey. Elizabeth Yale Gilbert. 2003. Atlantic Monthly Press. ukurasa wa 82. ISBN 0-87113-840-9</ref> Wapiganaji ni wanachama tu wa jamii ya Wamasai wanaoruhusiwa kuwa na nywele ndefu, ambayo huifuma katika nyuzi ndogo ndogo. <ref> Broken Spears - a Maasai Journey. Elizabeth Yale Gilbert. 2003. Atlantic Monthly Press. ukurasa 136. ISBN 0-87113-840-9</ref>
 
 
Anapofikisha umri wa "miezi" 3, mtoto hupewa jina na kichwa hunyolewa safi isipokuwa mbali ya shaved ya kifurushi cha nywele, kinachofanana na kilema cha jogoo kutoka shingo hadi paji la uso. <ref name="Maasai. Mohamed Amin 1987. Page 169"> Mwisho wa Wamaasai. Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Page 169. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref> Ufananishi huu na jogoo humaanisha "hali ya neema" wanayopewa watoto wachanga. <ref> Mwisho wa Wamaasai. Mohamed Amin, Duncan Willetts, Yohana Eames. 1987. Page 55. Camerapix Publishers International. ISBN 1 874041 32 6</ref> Mwanamke aliyepoteza mtoto awali alipokuwa akijifungua ataweka kifurushi hiki cha nywele mbele au nyuma ya kichwa, kutegemea kama alipoteza mvulana au msichana. <ref name="Maasai. Mohamed Amin 1987. Page 169"></ref>
 
 
Mstari 205:
 
 
== Tazama pia ==
 
* [[Hadithi za wamaasai]]
Mstari 214:
 
 
== Kumbukumbu 2007-01-13. ==
{{Reflist|2}}
 
 
 
== Viunganishi vya nje ==
{{commonscat|Masai}}
 
Mstari 231:
* [http://www.maasaitrust.org/ ] Wamaasai Trust
 
[[CategoryJamii:Wamaasai]]▼
 
[[CategoryJamii:Makabila ya Afrika]]▼
 
[[CategoryJamii:Asili ya watu wa Afrika Mashariki]]▼
▲[[Category:Wamaasai]]
▲[[Category:Makabila ya Afrika]]
▲[[Category:Asili ya watu wa Afrika Mashariki]]
 
 
{{Link FA|fi}}
Line 244 ⟶ 241:
[[bo:མ་སེའི་མི།]]
[[bs:Masai]]
[[ca:MassaiMassais]]
[[da:Masai]]
[[de:Massai]]
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/wiki/Wamasai"