Erwin Schrödinger : Tofauti kati ya masahihisho

Content deleted Content added
d roboti Nyongeza: sh:Erwin Schrödinger
CGN2010 (majadiliano | michango)
d clean up using AWB
Mstari 5:
 
== Taawasifu ==
 
=== Miaka ya Mapema ===
Mnamo 1887 Schrödinger alizaliwa mjini [[Vienna]], Austria na '''Rudolf Schrödinger''' [[(mtayarishaji wa cerecloth]] , botanist) na '''Emilia Georgine Brenda''' (bintiye'''Alexander Bauer,''' Profesa wa Kemia, [[k.u.k]] [[Technische Hochschule Wien]]).
Line 11 ⟶ 10:
Mama yake alikuwa nusu muaustria na nusu mwiingereza; upande wa familia yake ya kiingeereza ulitoka [[Leamington Spa]]. Schrödinger alijifunza Kiingereza na Kijerumani wakati sawia kwa vile lugha zote mbili zilisemwa kwao. Baba yake alikuwa [[Katoliki]] na mama yake alikuwa [[Lutheran]].
 
Mwaka 1898 alihudhuria [[Akademisches Gymnasium]]. Kati ya 1906 na 1910 Schrödinge alisoma jijini Vienna chini ya wakufunzi [[Franz Serafin Exner]] (1849-1926) na [[Friedrich Hasenöhrl]] (1874-1915). Pia aliendesha kazi ya majaribio na [[KWF Kohlrausch]]. <ref>{{cite web|author=Karl Grandin, ed.|title=Erwin Schrödinger Biography|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1933/schrodinger-bio.html|work=Les Prix Nobel|publisher=The Nobel Foundation|date=1933|accessdate=2008-07-29}}</ref> Mwaka 1911, Schrödinger akawa msaidizi Exner. Katika umri mchanga alishawishika kidhana kwa dhati sana na Schopenhauer <ref> ''A Life ya Erwin Schrödinger,'' Sura ya 4</ref> Kama matokeo ya kusoma vitabu vya Schopenhauer's, akawa na uchu maishani mwake katika Michezo nadharia, falsafa <ref> Katika hotuba yake, "Akili na Matter," Mlango wa 4, alisema kuwa phrase "ambayo imekuwa familiar sisi" ni "dunia kupanuliwa katika nafasi na muda lakini uwakilishi wetu ''(Vorstellung)."'' Hii ni marudio ya maneno ya kwanza Schopenhauer's kuu kazi.</ref> mtazamo, na mashariki ya dini, hasa [[Vedanta]].
 
=== Miaka ya Katikati ===
Katika 1914 Erwin Schrödinger alifaulu [[Habilitation]] ''(venia legendi).'' Kati ya 1914 na 1918 walishiriki katika kazi za nyakati za vita kama afisa utakamilika katika ngome Austria artillery ([[Gorizia]], Duino, Sistiana, Prosecco, Wien). Tarehe 6 Aprili 1920, Schrödinger alifunga ndoa na Annemarie Bertel. Mwaka huo huo,akawa msaidizi wa [[Max Wien]], mjini [[Jena]], na katika tarehe Septemba 1920 alipate msimamo wa ao. Prof (''Ausserordentlicher Profesa),'' mellan sawa na Reader (UK) au Profesa (Marekani), katika [[Stuttgart]]. Mwaka 1921, yeye akawa o. Prof (''Ordentlicher Profesa,'' yaani profesa kamili), katika [[Breslau]] (sasa [[Wroclaw]], Poland).
 
 
Mwaka 1921, alihamia katika [[Chuo Kikuu cha Zürich]]. Januari 1926, Schrödinger aliandika ''"Quantisierung als Eigenwertproblem" [tr.'' iliyochapishwa katika jarida la [[Annalen der Physik]] "Quantization as an [[Eigenvalue]] Problem] on wave mechanics" ambalo la julikana sasa kama [[Schrödinger equation]]. Katika jarida hili yeye alitoa "derivation" ya kutikiswa kwa muda wa kujitegemea equation mifumo, na ilionyesha kwamba alitoa eigenvalues sahihi kwa [[kwa chembe yaani atoms kama za haidrogen.]] Jarida hili limekuwa kama moja ya mafanikio muhimu ya karne ya ishirini, na umba mapinduzi katika quantum mechanics, na fizikia na kemia kwa jumla. Karatasi la pili likachapishwa wiki nne tu baadaye ikitatua tatizo la [["quantum harmonic oscillator",]] la [["rigid rotor"]] na la [["diatomic molecule" yaani molekuli yenye vichembe viwili tu,]] na ikatoa derivation mpya wa Schrödinger equation. Karatasi la tatu mnamo mwezi wa Mei ilionyesha kuwa mtindo wake na ule wa Heisenberg ulikuwa sawia na akawapa tiba ya [[athari ya Stark]].("yaani Stark Effect") A karatasi ya nne katika mfululizo wake wa ajabu ilionyesha jinsi ya kutatua matatizo katika mfumo ambao mabadiliko kwa wakati, kama katika matatizo ya [[kuwasambaza pahali pote]] . Majarida haya yalikuwa mafanikio kuu wa kazi yake na yalikuwa wakati mmoja yakitambulika kama kuwa na umuhimu mkubwa kwa jamii ya wanafizikia.
Line 30 ⟶ 28:
Mwaka 1940 alipokea mwaliko kusaidia kuanzisha [[Taasisi ya Masomo ya juu]] jijini [[Dublin]], Ireland. Yeye alihamia [[Clontarf]], Dublin na akawa Mkurugenzi wa Shule ya Fizikia ya kinadharia na alibakia pale kwa miaka 17, wakati ambapo muda akawa raia wa Kiayalandi. Yeye aliandika juu zaidi machapisho 50 juu ya mada mbalimbali, ikiwa ni pamoja majaribio yake katika "unified firld theory".
 
Mwaka 1944, aliandika ''Maisha ni nini?'', Ambayo ina majadiliano ya [[Negentropy]] na dhana ya [[molekuli]] tata na maumbile kificho kwa [[viumbe]] hai. Kulingana na maandishi ya [[James D. Watson]], ''"DNA, siri ya Maisha",'' kitabu cha Schrödinger kilimpa Watson uvuvio wa kufanya utafiti wa [[gene]], ambao ulisababisha ugunduzi wa muundo wa [[DNA wa helix mbili]]. Vilevile, [[Francis Crick]], katika kitabu cha tawasifu ''Mad Ni harakati,'' alielezea jinsi yeye alishawishika kifikra na dhana za Schrödinger kuhusu jinsi habari za kiumbile zinaweza kuhifadhiwa katika Molekiuli. Hata hivyo, geneticist na mshindi wa tuzo ya Nobel 1946 HJ Muller katika makala yake ya 1922 "Tofauti kutokana Binafsi Change katika Gene" <ref> American Naturalist 56 (1922)</ref> alishatayari weka nje sera yote ya msingi ya molekuli ambazo Schrödinger alipata kutoka katika kanuni ya kwanza katika kitabu chake ''[[ni nini maisha?,]]'' sera ambazo Muller iliyosafishwa katika makala yake ya 1929 "Gene kama msingi wa Maisha" <ref> Proceedings Congress ya Kimataifa ya Sayansi ya Panda 1 (1929)</ref> na wazi zaidi wakati wa 1930s, muda mrefu kabla ya uchapishaji wa ''Maisha ni nini?'' <ref> Katika harakati ya Gene. Kutoka Darwin na DNA - By James Schwartz. Harvard University Press, 2008</ref>.
 
Schrödinger aliishi jijini Dublin mpaka alipostaafu mwaka 1955. Wakati huo yeye aliendelea kujitahidi na kazi yake; kashfa za mahusiano na wanafunzi zilitokea na akawazalisha watoto wawili na wanawake wawili wa Kiayalandi Yeye alikuwa na riba katika falsafa ya [[Vedanta ya kihindu]], ambayo yalisukuma dhana zake mwishoni mwa kitabu chake ''Maisha ni nini?'' kuhusu uwezekano kwamba fahamu ya mtu [[]]ni udhihirisho tu ya umoja wa fahamu ya [[ulimwengu]]. <ref> ''My View of the World'' Erwin Schroedinger sura iv. Maisha ni nini? kimwili kipengele cha kiini hai &amp; Mind na jambo - By Erwin Schrödinger</ref>
 
Mwaka 1956, alirudi Vienna (mwenyekiti ''ad personam).'' Katika hotuba muhimu wakati wa Mkutano wa Nishati Dunia alikataa kuzungumza juu ya nishati ya nyuklia kwa sababu ya hofu yake kuhusu hilo na alitoa hotuba badala falsafa. Katika kipindi hiki Schrödinger akageuka kutoka tawala quantum mechanics 'ufafanuzi wa wimbi-particle pande mbili na kukuzwa wazo peke kutikiswa sana na kusababisha utata.
Line 38 ⟶ 36:
=== Maisha ya binafsi ===
Schrödinger aliugua [[kifua kikuu]] na mara kadhaa katika 1920 walikaa katika sanatorium huko [[Arosa]]. Ilikuwa kwamba yeye aligundua kuna wimbi wake equation.
<ref> [http://books.google.co.uk/books?id=m-YF1glKWLoC&amp;pg=PA194&amp;lpg=PA194&amp;dq=schrodinger+arosa&amp;source=bl&amp;ots=kc4OC4gfBO&amp;sig=5Sc3QrQBGVpZI94s4tWw9pxXL5I&amp;hl=en&amp;ei=3XYdSuKTIoSsjAf9rIyRDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=4#PPA194,M1 ''Schrödinger'' na Walter J. Moore: Krismasi saa Arosa]</ref>
 
Schrödinger iliamua mwaka 1933 kwamba hakuweza kuishi katika nchi ambapo mateso ya [[Wayahudi]] walikuwa kuwa sera ya kitaifa. [[Alexander Frederick Lindemann]], mkuu wa fizikia katika chuo kikuu cha [[Oxford]], alitembelea Ujerumani katika mwaka wa 1933 ili kujaribu kupanga nafasi za kazi kule England kwa baadhi ya wanasayansi barobaro wa Kiyahudi kutoka Ujerumani. Yeye alizungumza na Schrödinger kuhusu wadhifa kwa mmoja wa wasaidizi wake na alishangaa kugundua kwamba Schrödinger mwenyewe alikuwa na tamaa ya kuondoka Ujerumani. Schrödinger aliulizia kwa mwenzake, Arthur March , kupewa wadhifa kama msaidizi wake.
Line 47 ⟶ 45:
 
[[Picha:Schroedinger-grave.jpg|thumb|Erwin Schrödinger's gravesite]]
Mapema mwaka 1934 alialikwa kutoa hotuba katika chuo kikuu cha [[Princeton University]] na wakati huo wakamuomba achukue cheo cha kudumu humo. Baada ya kurudi Oxford, alikuwa na mazungumzo kuhusu mishahara na masharti ya pensheni kule Princeton lakini mwisho hakuwa kukubali. Inadhaniwa kwamba ni ukweli kwamba alitaka aishi Princeton pamoja na Hilde na Anny kugawana malezi ya mtoto wake lakini hio haikukubalika. Ukweli kuwa alikuwa wake wawili, hata kama mmoja wao alikuwa ameolewa na mtu mwingine, haikupokelewa vyema katika Oxford pia. Hata hivyo, binti yake Ruth Georgie Erica alizaliwa huko tarehe 30 Mei, 1934. <ref> ''Schrödinger: Maisha na Thought'' na Walter Yohana Moore, Cambridge University Press 1992 ISBN 0-521-43767-9, discusses Schrödinger's unconventional mahusiano, pamoja na mambo yake na Hildegunde Machi, katika sura ya saba na nane, "Berlin" na " uhamishoni katika Oxford ".</ref>
 
Tarehe 4 Januari 1961, Schrödinger alifariki mjini [[Vienna]] katika umri wa 73 baada ya kuugua kifua kikuu. Aliacha mjane, Anny (kuzaliwa Annemarie Bertel tarehe 3 Desemba 1896, alifariki Oktoba 3, 1965), na alizikwa [[Alpbach]], Austria.
Line 54 ⟶ 52:
[[Picha:Erwin Schrodinger at U Vienna.JPG|thumb|thumb|Kraschlandning ya Schrödinger, katika uani Arcade ya jengo kuu, Chuo Kikuu cha Vienna, Austria.]]
 
Masuala ya falsafa lililotolewa na [[Schrödinger's cat]] bado inabakia kujadiliwa leo na urithi wake wa kudumu zaidi katika [[popular Science]], wakati [[Schrödinger's equation]] ni urithi wake wa kudumu zaidi katika ngazi zaa juu za kiufundi. Volkeno [[Schrödinger]] kubwa kwenye [[upande mbali wa Mwezi]] ulipewa jina kwa heshima kwake. The [http://www.esi.ac.at Erwin Schrödinger International Institute for Mathematical Physics] Vienna ilianzishwa mwaka 1993.
 
== Rangi ==
Line 70 ⟶ 68:
* The interpretation of Quantum Mechanics, Ox Bow Press (1995) ISBN 1-881987-09-4.
* Statistical Thermodynamics, Dover Publications (1989) ISBN 0-486-66101-6.
* Collected papers, Friedr. Vieweg &amp; Sohn (1984) ISBN 3-7001-0573-8.
* My View of the World, Ox Bow Press (1983) ISBN 0-918024-30-7.
* Expanding Universes, Cambridge University Press (1956).
* Space-Time Structure, Cambridge University Press (1950) ISBN 0-521-31520-4.
* ''Maisha ni nini?''
* ''What is Life?'' &amp; Mind and Matter, Cambridge University Press (1974) ISBN 0-521-09397-X.
* ''A Life of Erwin Schrödinger,'' Walter J. Moore, Cambridge University Press, Canto Edition (2003) ISBN 0-521-46934-1.
 
Line 92 ⟶ 90:
{{commons|Erwin Schrödinger}}
{{wikiquote}}
 
* [http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money1.htm Erwin Schrödinger tarehe ya Austria banknote.]
* {{MacTutor Biography|id=Schrodinger}}
Line 109 ⟶ 106:
{{Nobel Prize in Physics Laureates 1926-1950}}
{{page foot DNA discovery}}
 
 
{{Persondata
Line 120 ⟶ 116:
|PLACE OF DEATH= [[Vienna]], Austria
}}
 
 
 
{{DEFAULTSORT:Schroedinger, Erwin}}
 
[[Jamii:Wanasayansi wa Austria]]
[[Jamii:Kiayalandi Wanasayansi]]