Pitio la 17:39, 11 Mei 2011 hariri WikitanvirBot (majadiliano \| michango) Boti 15,572 edits d r2.7.1) (roboti Nyongeza: lad:Portokal (fruto) ← Badilisho lililopita		Pitio la 05:14, 9 Julai 2011 hariri tengua Xqbot (majadiliano \| michango) Boti 44,361 edits d r2.7.2) (roboti Nyongeza: kaa:Apelsin; cosmetic changes Badilisho lijalo →
Mstari 47: == Viungo vya Nje == * [http://sun.ars-grin.gov:8080/npgspub/xsql/duke/plantdisp.xsql?taxon=282 ''Citrus sinensis'' List of Chemicals (Dr. Duke's Databases)] [[Jamii:Matunda]]▼ '''Chungwa''' Kutoka Wikipedia, ensaiklopidia huru [[http://en.wikipedia.org/wiki/File:~~OrangeBloss_wb~~OrangeBloss wb.jpg]] machungwa na maua yake juu ya mchungwa. == Utangulizi == Chungwa, na hasa chungwa tamu, ni jamii ya matunda ya citrus, na huaminika kuwa yalikuzwa miongoni mwa enzi za pomelo na tangerine. Mti wake mdogo utoao maua hufikia urefu takribani mita kumi na majani yake yasiyokauka muda wote. Machungwa asili yake ni huko kusini mwa Asia. Tunda lifahamikalo kisayansi kama Citrus sinesis huitwa chungwa tamu ili kutofautisha na Citrus aurantium, chungwa chungu. == Tunda == [[http://en.wikipedia.org/wiki/File:~~Orange_and_cross_section~~Orange and cross section.jpg]] chungwa zima na kipande chake matunda yote jamii ya jenasi ya citrus, huzaliana na familia yao hujumuisha machungwa, ndimu na limao. Matunda ya jamii hii huonwa kama ni ya ain aya beri sababu ya kuwa na mbegu nyingi, kuwa laini na nyama nyingi huku yakikua kutoka kwenye ovary moja. == Kiwango cha asidi == Kama ilivyo kwa jamii ya matunda ya citrus, machungwa nayo huwa na hali ya aside, yenye kiwango cha pH karibu na 2.5 -3, kulingana na umri wake, ukubwa na aina ya chungwa. Japo si kama ilivyo kwa limao, bado machungwa huwa na kiwango cha asidi cha kutosha, sawa kabisa na hata siki ya nyumbani. == Uzalishaji == [[http://en.wikipedia.org/wiki/File:2005orange.PNG]] kiwango cha uzalishaji wa machungwa duniani. Line 79 ⟶ 76: == Ulimaji == [[http://en.wikipedia.org/wiki/File:~~Citrus_sinensis_JPG01~~Citrus sinensis JPG01.jpg]] mti wa mchungwa. Michungwa huweza kukuzwa maeneo yenye joto na hata yale yenye baridi. Kama ilivyo kwa matudna mengine ya citrus, ili kupata mazao mazuri haina budi kukuza michungwa katika joto la 15.5 °C - 29 °C. Miti ya machungwa iliooteshwa kutokana na mbegu zilizonunuliwa madukani inaweza kuwa tofauti kabisa na ile miti ya asili iliyozalidha mbegu hizo. Hii hutokana na mabadiliko ya kizazi yanayotokana na kuchanganywa mbegu kisayansi kwa muda mrefu. Ili kupata mmea wa mchungwa kama tunda ulilolininunua, huna budi kuitunza mbegu hiyo kwenye unyevunyevu kisha tu baada ya kuzitua kwenye tunda na kuziotesha katika hali ya unyevu; na pindi mmea uchipuapo hapo ukapandwe kwenye udongo kusudiwa. == Sharubati na bidhaa nyingine. == [[http://en.wikipedia.org/wiki/File:~~Oranges_and_orange_juice~~Oranges and orange juice.jpg]] machungwa na sharubati yake. Machungwa yanakuzwa katika hali mbalimbali za joto duniani kote, na ladha yake hubadilika kuanzia hali ya utamu mpaka uchungu kabisa. Tunda kwa kawaida humenywa na kuliwa au huminywa na sharubati yake kunywewa. Limezungukwa na ganda lenye ladha chungu lakini huweza kukamuliwa na kuondolewa maji yake na kutumika kwa chakula cha mifugo. Pia hutumika kuongeza ladha ya vyakula vingine na hata maganda yake hufaa kwa kazi hii. Sehemu nyeupe ya ndani, kati ya nyama na ganda la nje nayo huwa na vitamini sawa kabisa na nyama ya ndani. Line 96 ⟶ 93: Maua ya machungwa nayo hupendwa kwa harufu yake nzuri na hutumika mara nyingi nyakati za harusi na huhusishwa na bahati njema. Majani ya michungwa yanaweza kutumika kutengenezea chai. Maga ▲[[Jamii:Matunda]] [[ab:Апатырқал]] Line 143 ⟶ 142: [[jv:Jeruk]] [[ka:ფორთოხალი]] [[kaa:Apelsin]] [[kk:Апельсин]] [[kn:ಕಿತ್ತಳೆ]]

Chungwa : Tofauti kati ya masahihisho