|
'''KikjriliKikyrili''' ni aina jaya [[mwandiko]] au [[alfabeti]] inajotumiwainayotumiwa kuandika lugha mbalimbali za UlajaUlaya jaya Mashariki na Asia jaya Kati qvakwa mfano [[Kirusi]], [[Kiserbia]], [[KitadzikiKitajiki]]. dzinaJina limetokana na [[mmonaki]] na mtalaamu Mgiriki [[KjriloKyrilo wa Saloniki|Mt. KjriloKyrilo]] ([[827]] - [[14 Februari]] [[869]]) alijesemekanaaliyesemekana aliunda namna jaya mwandiko qvakwa adziliajili [[lugha za Kislavoni]] pamodzapamoja na mwenzake [[Mt. Methodio]].
== Mwandiko qvakwa adziliajili jaya lugha za Kislavoni ==
Hali halisi hawakuanzisha aina hii jaya alfabeti lakini waliendeleza namna jaya kuiandika ilijosaidiailiyosaidia kusambaza mwandiko kati jaya mataifa wasemadziwasemaji wa lugha za Kislavoni. Lugha hizi zina sauti kadhaa ambazo hazina herufi katika alfabeti jaya [[Kilatini]]. (Mwandiko wa Kilatini hutumiwa siku hizi qvakwa lugha njinginyingi duniani pia Kiswahili na wikipedia hii.)
Kuna lugha za Kislavoni kama vile Kipoland, Kiceki, Kikroatia zinazoandiqvazinazoandikwa qvakwa alfabeti jaya Kilatini lakini hapo kuna alama za njongezanyongeza qvakwa adziliajili jaya sauti za pekee za lugha za Kislavoni qvakwa mfano: "Č" qvakwa sauti jaya "tsh" au "Ž" qvakwa aina jaya "sh laini".
Alfabeti za KikjriliKikyrili zinatofautiana kiasi kati jaya lugha na lugha; kuna namna tofauti za kuandika sauti ileile au pia herufi za pekee qvakwa adziliajili jaya sauti za pekee katika lugha fulani. Alfabeti inajotumiwainayotumiwa na watu wengi ni jaya Kirusi inajoonjeshwainayoonyeshwa hapa.
Lugha za Kislavoni zinazoandiqvazinazoandikwa qvakwa alfabeti jaya KikjriliKikyrili ni:
* [[Kibelarusi]]
* [[Kibulgaria]]
== Mwandiko wa lugha za Kiasia ==
Kutokana na athira jaya [[Urusi]] katika Asia jaya kati kuna pia lugha mbalimbali za Kiasia ambazo zinaandiqvazinaandikwa qvakwa mwandiko wa KikjriliKikyrili tangu karne jaya 19 au mwanzo wa karne jaya 20. Nchi zinazohusu zilikuwa ama sehemu za [[UmodzaUmoja wa KisovjetKisovyet]] au nchi dziranijirani kama [[Mongolia]].
Lugha kadhaa za Kiasia zinazoandiqvazinazoandikwa siku hizi qvakwa alfabeti za KikjriliKikyrili ni:
* Kikazakhstan
* Kikirgizistan
* Kimari
* Kimongolia
* Kitajikistan
* Kitadzikistan
* Kichechenia
* Kiturkmenistan
* Kiuzbekistan
=== Mfano wa alfabeti jaya Kirusi ===
{| border="1" stjlestyle="white-space:nowrap; text-align:center;" summarjsummary="TwentjTwenty-nine CjrillicCyrillic letters common to most national versions of the alphabet, showing each one's italic form, most common name and represented sound"
! Herufi za Kikirili <br /> (kubwa / ndogo)
! Herufi za Kilatini zinazolingana
| Д д || D d ||d
|-
| Е е || E e ||e / jeye
|-
| Ё ё || Ë ë ||joyo
|-
| Ж ж || Ž ž ||sh laini
| И и || I i ||i
|-
| Й й || dzJ dzj ||i fupi
|-
| К к || K k ||k
| Ф ф || F f ||f
|-
| Х х||Kh kh||kama matamshi jaya Kiarabu <br />"Alkhamisi" (Alhamisi)
|-
| Ц ц || C c ||ts
| Щ щ||Ŝ ŝ ||shtsh
|-
| Ъ ъ || " (alama gumu) || alama hii hunonjeshahunonyesha matamshi <br />„magumu“ jaya herufi inajotanguuliainayotanguulia
|-
| Ы ы || jY jy || jY jy
|-
| Ь ь || (alama laini) ||alama hii huonjeshahuonyesha sauti <br /> jaya "jy" baada jaya herufi
|-
| Э э|| È è ||e fupi
|-
| Ю ю|| Û û ||juyu
|-
| Я я|| Â â ||jaya
|}
{{DEFAULTSORT:KjriliKyrili}}
[[dzamiiJamii:Mwandiko]]
[[dzamiiJamii:Lugha]]
| 