Udeni : Tofauti kati ya masahihisho

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Mstari 22:
area_magnitude = 1 E10 |
percent_water = 1.6%<sup>1</sup> |
population_estimate = 5,431639,000719 |
population_estimate_year = 20052014 |
population_estimate_rank = ya 109113 |
population_census = 5,450,661 |
population_census_year = 2006 |
population_density = 126131 |
population_densitymi² = 326339.3| <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
population_density_rank = ya 78<sup>3</sup> |
GDP_PPP_year = 2005 |
Mstari 54:
[[Picha:Da-map.png|left|thumb|330px|left|Ramani ya Denmark]]
 
'''Denmark''' (pia '''''Denmaki''''' (au '''''Denimaki''''' au '''''DenmakUdani''''') - kwa [[Kidenmark]]: ''Kongeriget Danmark'') ni [[ufalme]] yawa [[Ulaya]] ya Kaskazini. Ni nchi ndogo kati ya nchi za [[Skandinavia]]. Imepakana na [[Ujerumani]] kwaupande wa kusini na kuzungukwa na [[maji]] pande tatu zilizobaki. Kaskazini yakekwake iko [[Norwei|Unowe]] ng'ambo ya [[mlango wa bahari]] ya [[Skagerak]], mashariki iko [[Uswidi]] ng'ambo ya [[Kattegat]] na [[Oresund]]. [[Bahari ya Kaskazini]] iko upande wa magharibi, [[Baltiki]] inaanza kwenye visiwa vikuu vya Denmark.
 
=== EneoJiografia ===
Denmark ina eneo la 43.000&nbsp;km². Theluthi ya eneo hili ni kwenye visiwa 443 vya Denmark ambavyo 76 tu kati vyaoyake vinakaliwa na watu.
 
[[Rasi]] ya [[Jutland]] ni sehemu kubwa ya eneo. Jutland ni Denmark bara. Ina urefu wa 300&nbsp;km kuelekea kaskazini kutoka [[mpaka]] wa Ujerumani hadi [[ncha]] yake kwa [[Skagen]].
 
Kwa jumla Denmark iko [[tambarare]]. [[Mlima]] wa juu inauna [[kimo]] wa 170 [[m]] juu ya [[UB]] pekee.
 
Visiwa vikubwa ni [[Funen]] (''Fyn''), [[Zealand]] (''Sjælland'') na [[Bornholm]] (''Bornholm'').
Mstari 70:
{{main|Historia ya Denmark}}
 
WadenmarkWakazi wa kwanza waliojulikana katika [[historia]] kwa jina ni makabilama[[kabila]] ya [[Wakimbri]] na [[Wateutonia]] waliohamia hadi Ulaya ya kusini wakati wa [[njaa]] mnamo mwaka [[113]] [[KK]].
 
Katika [[karne zaya 8]] hadi [[karne ya 11]] [[BK]] majambazima[[jambazi wa baharini]] kutoka Denmark na Norway waliogopwa kote Ulaya kwa jina la "[[Waviking]]". Walivamia pia [[Uingereza]] mara kwa mara na kujenga makao huko. Tangu mwaka [[793]] walitawala eneo la Danelag (au: [[Danelaw]]) kaskazini na kaskazini-mashariki mwa Uingereza wa leo.
Walivamia pia [[Uingereza]] mara kwa mara na kujenga makao huko. Tangu mwaka 793 walitawala eneo la Danelag (au: [[Danelaw]]) iliyoenea katika kaskazini na kaskazini-mashariki ya Uingereza wa leo.
 
Katika [[karne ya tisa8]] na [[karne ya kumi10]] maeneo madogo yaliunganishwa. Wafalme wa kwanza wanaojulikana kutawala Denmark yote walikuwa [[Garm Mzee]] na [[Harald Jino Buluu]] (mnamo mwaka [[980 BK]]). Harald alikuwa mfalme wa kwanza wa kupokea [[Ukristo]] wa kikatoliki. Denmark[[Kanisa ikawaKatoliki]]. nchi yenye nguvu katika Skandinavia na kwenye pwani za Baltiki.
 
Denmark ikawa nchi yenye nguvu katika Skandinavia na kwenye pwani za Baltiki.
Kati ya 1397 hadi 1521 nchi zote za Skandinavia ziliunganishwa katika [[maungano ya kifalme]] chini ya wafalme wa Denmark ilhali kila nchi ilijitawala katika mambo ya ndani. Baada ya Uswidi kujitenga na umoja huu Norway iliendela kuwa chini ya Denmark hadi mwaka 1814.
 
Kati yaKuanzia [[1397]] hadi [[1521]] nchi zote za Skandinavia ziliunganishwa katika [[maungano ya kifalme]] chini ya wafalme wa Denmark ilhali kila nchi ilijitawala katika mambo ya ndani. Baada ya Uswidi kujitenga na umoja huu Norway iliendela kuwa chini ya Denmark hadi mwaka 1814.
Mwaka 1537 Denmark ilijiunga na mwendo wa [[Matengenezo ya Kanisa]] na [[kanisa la Kiluteri]] likawa [[dini rasmi]] nchini. Denmark ilikuwa kati ya nchi muhimu sana ya Uluteri.
 
Baada ya Uswidi kujitenga na umoja huo, Norway iliendela kuwa chini ya Denmark hadi mwaka [[1814]].
Baada ya vita za [[Napoleoni]] Denmark iliondolewa utawala wa Norway iliyounganishwa na Uswidi mwaka 1814. Lakini koloni za Greenland, Iceland, Faroe na visiwa vya Karibi zilibaki kwa nchi.
 
Mwaka [[1537]] Denmark ilijiunga na mwendo wa [[Matengenezo ya KanisaKiprotestanti]] na [[kanisaWalutheri|Kanisa la KiluteriKilutheri]] likawa [[dini rasmi]] nchini hadi leo, ikifuatwa na 78.4% za wakazi. Denmark ilikuwa kati ya nchi muhimu sana ya UluteriUlutheri, lakini leo 3% tu wanashiriki [[ibada]] ya [[Jumapili]].
Karne ya 19 ilileta fitina na Ujerumani juu ya utawala wa [[Schleswig]] na [[Holstein]]. Baada ya vita ya 1864 Denmark ilipaswa kuacha majimbo haya mawili kwa Ujerumani.
 
Baada ya [[vita]] za [[Napoleoni]] Denmark iliondolewa utawala wa Norway iliyounganishwa na Uswidi mwaka 1814. Lakini ma[[koloni]] zaya Greenland, Iceland, Faroe na visiwa vya [[Karibi]] zilibaki kwachini nchiyake.
 
[[Karne ya 19]] ilileta [[fitina]] na Ujerumani juu ya utawala wa [[Schleswig]] na [[Holstein]]. Baada ya vita ya [[1864]] Denmark ilipaswa kuacha majimbo hayahayo mawili kwa Ujerumani.
 
Denmark haikushiriki katika [[Vita Kuu ya Dunia ya Kwanza]] lakini ilirudishwa sehemu ya kaskazini ya jimbo la Schleswig.
 
Wakati wa [[Vita Kuu ya Dunia ya Pili]] Denmark ilivamiwa na Ujerumani mwaka [[1940]] hadi [[1945]]. Wakati wa vita [[Iceland]] iliamua kutangaza uhuru wake. 1948 mara baada ya vita visiwa vya [[Faroeuhuru]] vilipewa madaraka ya kujitawala lakini vilibaki ndani ya umoja na Denmarkwake. Koloni ya [[Greenland]] ilipewa madaraka haya mwaka 1979.
 
Mwaka [[1948]] mara baada ya vita visiwa vya [[Faroe]] vilipewa [[madaraka]] ya kujitawala lakini vilibaki ndani ya umoja na Denmark. Koloni la [[Greenland]] lilipewa madaraka hayo mwaka [[1979]].
Denmark ikawa kati ya nchi zilizounda [[UM]] na pia [[NATO]]. Mwaka 1973 ikajiunga na [[Jumuiya ya Ulaya]] (sasa: [[Umoja wa Ulaya]]).
 
Denmark ikawa kati ya nchi zilizounda [[UM]] na pia [[NATO]].
== Waja ==
 
Denmark ikawa kati ya nchi zilizoundaMwaka [[UM1973]] na pia [[NATO]]. Mwaka 1973 ikajiunga na [[Jumuiya ya Ulaya]] (sasa: [[Umoja wa Ulaya]]).
 
== Watu maarufu ==
* [[Jens Fink-Jensen]]
 
==Tanbihi==
{{reflist|group="N"|30em}}
 
==Marejeo==
{{Reflist|30em}}
 
*{{da icon}} Busck, Steen and Poulsen, Henning (ed.), "Danmarks historie&nbsp; – i grundtræk", Aarhus Universitetsforlag, 2002, ISBN 87-7288-941-1
*{{da icon}} {{Cite book|last1=Gammelgaard |first1=Frederik |last2=Sørensen |first2=Niels
|year=1998
|title=Danmark – en demokratisk stat
|publisher=Alinea
|isbn=87-23-00280-8|ref=harv}}
*{{da icon}} {{Cite book|last=Jørgensen |first=Gitte
|year=1995
|title=Sådan styres Danmark
|publisher=Flachs
|isbn=87-7826-031-0|ref=harv}}
*{{da icon}} Michaelsen, Karsten Kjer, "Politikens bog om Danmarks oldtid", Politikens Forlag (1. bogklubudgave), 2002, ISBN 87-00-69328-6
*{{swe icon}} Nationalencyklopedin, vol. 4, Bokförlaget Bra Böcker, 2000, ISBN 91-7024-619-X.
 
==Viungo vya nje==
{{commons}}
* [http://www.denmark.dk/ Denmark.dk]
*{{CIA World Factbook link|da|Denmark}}
*[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/157748/Denmark Denmark] entry at ''[[Encyclopædia Britannica]]''.
*[http://www.denmark.net/denmark-guide/danish-culture.html A guide to Danish Culture] at ''Denmark.net''.
*[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/denmark.htm Denmark] at ''UCB Libraries GovPubs''.
*{{dmoz|Regional/Europe/Denmark}}
*[http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17929661 Denmark profile] from the [[BBC News]].
*[http://www.visitdenmark.com/ Tourism portal] at ''VisitDenmark''.
*[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=DK Key Development Forecasts for Denmark] from [[International Futures]].
 
;Serikali
*[http://www.um.dk/en Ministry of Foreign Affairs of Denmark]
*[http://statistikbanken.dk/statbank5a/SelectVarVal/Define.asp?Maintable=HISB3&PLanguage=1 Summary vital statistics about Denmark] from ''Statistikbanken''.
 
;Ramani
*{{wikiatlas|Denmark}}
*[http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=3389 Satellite image of Denmark] at the [[NASA Earth Observatory]].
 
;Biashara
* [http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/DNK/Year/2012/Summary World Bank Summary Trade Statistics Denmark]
 
; Vyombo vya habari
*[http://news.google.com/news?hl=en&ned=us&ie=UTF-8&q=denmark%2F&btnG=Search Google news Denmark]
*[http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Denmark:_Primary_Documents History of Denmark: Primary Documents]
*{{da icon}} [http://kort.krak.dk/borgerdk.kortsoegning/imapDKbig.asp Krak printable mapsearch]
*{{sv icon}} {{en icon}} [http://www2.kms.dk/C1256AED004EA666/(AllDocsByDocld)/B825612735012CB1C1256AEF002C0B2C Ministry of the Environment National Survey and Cadastre]
*{{Wayback |date=20060208174808 |url=http://olddenmark.dk/ |title=Old Denmark in Cyberspace – Information about Denmark – the Danes }}
 
;Mengineyo
*[http://www.vifanord.de/index.php?id=1&L=1&rd=243343734 Vifanord.de] – library of scientific information on the Nordic and Baltic countries.
 
{{Umoja wa Ulaya}}