Mashariki ya Kati : Tofauti kati ya masahihisho

'''Mashariki ya Kati''' (kwa [[ing.Kiingereza]] ''Middle East'') ni namna ya kutaja sehemu kubwa ya [[Asia ya Magharibi]] pamoja na [[Afrika ya kaskazini-mashariki]], hasa [[Misri]].

* Misri (ambayo niiko upande wa [[Afrika]] isipokuwa [[rasi ya Sinai]])

Nchi hizihizo zinatajwa pamoja kwa sababu zina [[historia]] ya pamoja na [[utamaduni]] ni wa karibu kati yao.

* kuna namna mbalimbali za kutaja nchi za zaidaziada zinazohesabiwa humo au la (kwa mfano: wengine huhesabu pia nchi za [[Asia ya Kati]] kama vile [[Kazakhstan]], [[Kyrgyzstan]], [[Tajikistan]] n.k.)

** c) nchi za [[Asia ya Mashariki]] kama [[China]], [[Japani]].

Lugha mbalimbali za Ulaya Bara kama [[Kijerumani]] zinaendelea kutumia majina hayahayo matatu vile. Pia wataalamu wa [[historia]] kwa Kiingereza hupendelea kutofautisha kati ya "Mashariki ya Karibu" na "Mashariki ya Kati".

===Kitovu cha utamaduni na ustaarabu===

Nchi zinazoitwa kwa Kiingereza "Mashariki ya Kati" ziko kwenye eneo la [[dunia]] ambako watu na tamaduni za [[Asia]], [[Afrika]] na [[Ulaya]] hukutana. Ni pia mahali ambako Bahari Hindi na Mediterenea zinakaribiana ambazo zote mbili zilikuwa njia za usafiri wa mbali tangu kale.

Eneo lote liliunganishwa mara ya kwanza chini ya [[Milki ya Ashuru]], halafu na [[milki ya pili ya Babeli]] iliyofuatwa na [[milki ya Uajemi]] na utawala wa [[Aleksander Mkuu]].

Baadaye eneo liligawiwa hasa kati ya milki mbalimbali za Uajemi na [[Dola la Roma]] hadi uenezajiuenezi wa [[Waarabu]] Waislamu na kuundwa kwa milki ya [[khalifa]].

Tangu mwaka [[1512]] Mashariki ya Kati karibu yote ilikuwa chini ya utawala wa [[Milki ya Osmani]] hadi [[Vita Kuu ya Kwanza ya Dunia]].

Mashariki ya Kati ya kisasa yalianzailianza kutokea baada ya [[vita]] hiyo. [[Ufaransa]] na [[Ufalme wa Maungano]] walishindazilishinda Milki ya Osmani wakagawanazikagawana maeneo yaoyake ya nje ya Uturuki. Ugawaji huu ulithebitishwaulithibitishwa na [[Shirikisho la Mataifa]], nahivyo maeneo ya [[Syria]], [[Lebanoni]], [[Palestina]] (baadaye [[Israeli]] na [[Yordani]]) na [[Iraki]] yalikabishiwayalikabidhiwa kwa nchi hizo mbili za Ulaya kama [[maeneo ya kudhaminiwa]] kwa masharti ya kuyaandaa maeneo haya kuwa [[nchi huru]] baadaye.

Maeneo kadhaa kwenye [[rasi]] ya Uarabuni yalibaki huru baada ya kuondoka kwa [[jeshi]] la Osmani hadi mwaka [[1918]]:

* [[Chifu]] [[Ibn Saud]] wa Riadh[[Riyad]] alishinda katika vita baina ya makabila ya Uarabuni ya kati akaweza kuvamia na kutawala maeneo ya [[Najd]] na [[Hejaz]] na mwaka [[1932]] alitangaza [[Ufalme wa Uarabuni wa Saudia]]

* Katika [[Yemen]] [[Imamu Yahya Muhamad]] wa kundi la [[Zaidiya]] alivamia [[Wilaya|velayat]] ya Yemen ya Kiosmani na kutangaza [[Ufalme wa Yemen]]

[[Uhuru]] ulifika kwa ngazi mbalimbali na tofauti kwa kila nchi.

*Iraki ilikubaliwa kuwa mwanachama wa Shirikisho la Mataifa mwaka 1932 ingawa hali halisi ilikuwa [[nchi lindwa]] chini ya athiriathira ya Uingereza hadi mwaka [[1958]].

*Palestina ng'ambo ya [[mto Yordani]] (Transjordan) ilipata [[serikali]] ya kujitawala kama nchi lindwa chini ya Uingereza tangu mwaka [[1922]], halafu uhuru kamili mwaka 1946 kwa jina la Transjordani, halafu Yordani. tu

*Israeli ilikubaliwa na [[Umoja wa Mataifa]] kuwa nchi huru mwaka [[1948]].

*Azimio lilelile lililenga kuanzisha pia [[dola]] la Kiarabu la Palestina lakiilakini, kutokana na vita iliyoanza mara moja, hii haikutokea, maeneo yaliyotarajiwa kuwa Palestina yalivamiwa na Israeli, Yordani na [[Misri]]. Tangu mwaka [[1993]] kuna [[Mamlaka ya Kitaifa ya Palestina]] yenye viwango tofauti vya utawala juu ya sehemu za maeneo ya Palestina asilia zilizo chini ya usimamizi wa kijeshi wa Israel.

*Lebanoni ilitangaza uhuru wake mwaka [[1943]] wakati Ufaransa ulikuwa chini ya Ujerumani wakati wa [[Vita Kuu ya Pili ya Dunia]].

* Syria ilikuwa huru mwaka [[1946]].

Katika nchi kadhaa zilizokuwa nje ya Milki ya Osmani Uingereza ilikuwa na athira kubwa na hali halisi nchi hizihizo zilikuwa nchi lindwa kabla na baada ya Vita Kuu ya Kwanza

* [[Misri]] ilikuwa rasmi sehemu ya Milki ya Osmani lakini hali halisi ilisimamiwa na Uingereza hasa kwa shabaha ya kusimamia [[mfereji wa Suez]]. Mwaka [[1914]] ilitangazwa kuwa nchi lindwa chini ya Uingereza; tangazo la uhuru la mwaka [[1922]] bado iliachaliliacha athira kubwa kwa Uingereza. Tangu mwaka [[1952]] Misri imepata uhuru kamili, na tangu hapo ilitawala pia mfereji wa Suez.

*[[Omani]] ilikuwa eneo lililogawiwa kati ya [[Sultani wa Maskat]] na [[Imamu wa Ibadiya]] mnamo [[1890]]. Maskat ilikubali kuwa eneo lindwa chini ya Uingereza ikapata msaada wa jeshi la Uingereza dhidi ya Saudia na baadaye kuvamia na kutawala pia maeneo ya [[imamu]] mwaka [[1957]]. Mkataba wa mwaka [[1951]] ulitangaza uhuru wa Omani, lakini hali halisi athira ya Uingereza ulikuwa na nguvu hadi [[miaka ya 1990s1990]].

* [[Kuwait]] ilikuwa nchi lindwa chini ya Uingereza tangu mwaka [[1899]] na Waingereza walitetea hali yake ya pekee dhidi ya [[Waosmani]] na baadaye dhidi ya Saudia. Ilipata uhuru mwaka [[1961]].

* Maeneo ya [[Falme za Kiarabu]] pamoja na [[Qatar]] na [[Bahrain]] yalikuwa nyumbani kwa [[Kabila|makabila]] madogo na chifu zao. Tangu mwaka [[1820]] walikuwa na mikataba na Uingereza walipoahidi kuachana na [[uharamia]] na kupokea ulinzi wa Uingereza. UlinzoUlinzi huu ulizuia [[uvamizi]] wa Saudia katika [[karne ya 20]]. Tangu mwaka [[1971]] madola hayahayo madogo yalipata uhuru. Saba kati yaoyake yaliungana kuwa Falme za Kiarabu.

Katika karne ya 20 [[mafuta]] ya [[petroli]] yaligunduliwa kwanza katika Uajemi, badaye piabaadaye katika nchi nyingine pia. Mafuta yalibadilisha umuhimu wa Mashariki ya Kati. MaffutaMafuta ya petroli iliendeleayaliendelea kuwa [[chanzo]] muhimu zaidi cha [[nishati]] katika [[uchumi]] wa dunia ya kisasa. Uingereza, na baadaye hasa [[Marekani]], walijaribu kuhakikisha ya kwamba serikali za nchi zenye mafuta zikoziwe upande wao.