Jipu (rundu la usaha)

Jipu ni mlundikano wa usaha ndani ya tishu za mwili.[1] Ishara na dalili zake ni pamoja na wekundu, maumivu, joto na uvimbe.[1] Uvimbe huo unaweza kuhisiwa kujazwa na kiowevu wakati unapofinywa.[1] Eneo la wekundu mara nyingi ni kubwa zaidi ya uvimbe.[6] Majipu sugu (carbuncles) na majipu (boils) ni aina ya majipu ambayo mara nyingi huhusisha vinyeleo vya nywele, na majipu sugu yakiwa makubwa zaidi.[7]

Jipu (rundu la usaha)
Mwainisho na taarifa za nje
Kundi MaalumuUpasuaji wa jumla, Ugonjwa wa kuambukiza, magonjwa ya ngozi
DaliliWekundu, maumivu, uvimbe[1]
Muda wa kawaida wa kuanza kwakeKwa haraka
VisababishiMaambukizi ya bakteria (mara nyingi MRSA)[1]
Sababu za hatariMatumizi ya dawa kwa njia ya mishipa[2]
Njia ya kuitambua hali hiiUchunguzi wa mawimbi ya sauti (Ultrasound), Uchunguzi wa CT[1][3]
Utambuzi tofautiCellulitis, uvimbe wa sebaceous;, ugonjwa wa kuoza kwa nyama za mwili[3]
MatibabuChale na kutoa nje kiowevu[4]
Idadi ya utokeaji wake~1% kwa mwaka (Marekani)[5]

Kwa kawaida, husababishwa na maambukizi ya bakteria.[8] Mara nyingi aina nyingi tofauti za bakteria zinahusika katika maambukizi moja.[6] Nchini Marekani na maeneo mengine mengi ya dunia, bakteria ya kawaida iliyopo ni Staphylococcus aureus inayostahimili methicillin.[1] Mara chache, vimelea (parasites) vinaweza kusababisha jipu; hii ni kawaida zaidi katika nchi zinazoendelea.[3] Utambuzi wake kawaida hufanywa kulingana na jinsi linavyoonekana na linathibitishwa kwa kulikata wazi.[1] Upigaji picha wa Ultrasound unaweza kuwa na manufaa katika hali ambazo utambuzi hauko wazi.[1] Katika majipu yaliyo karibu na njia ya haja kubwa, tomografia ya kompyuta (CT) inaweza kuwa muhimu katika kutafuta maambukizi ya kina zaidi.[3]

Matibabu ya kawaida ya majipu mengi ya ngozi au tishu laini ni kuzikata wazi na kutoa kiowevu kilicho ndani.[4] Inaonekana kuna faida fulani kutokana na kutumia pia antibiotiki; ingawa matumizi hayo yanahusishwa na madhara.[9][10] Ushahidi mdogo unaunga mkono kutopakia tundu ambayo inabakia kwa chachi baada ya kutoa kiowevu kilichokuwa ndani yake.[1] Kufunga tundu hili mara tu baada ya kutoa kiowevu kilichokuwa ndani yake badala ya kuliacha wazi kunaweza kuharakisha uponyaji bila kuongeza hatari ya jipu kurudi.[11] Kunyonya usaha kwa sindano mara nyingi haitoshi.[1]

Majipu ya ngozi ni ya kawaida tena yamekuwa ya kawaida zaidi katika miaka ya hivi karibuni.[1] Sababu za hatari ni pamoja na matumizi ya dawa kwa njia ya mishipa, na viwango vinavyoripotiwa kuwa vya juu kama 65% kati ya watumiaji.[2] Mnamo mwaka wa 2005 huko Marekani, watu milioni 3.2 walienda kwa idara ya dharura kwa sababu ya majipu.[5] Huko Australia, karibu watu 13,000 walilazwa hospitalini mnamo mwaka wa 2008 na hali hiyo.[12]

Marejeo

hariri
  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 Singer AJ, Talan DA (Machi 2014). "Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant Staphylococcus aureus" (PDF). The New England Journal of Medicine. 370 (11): 1039–1047. doi:10.1056/NEJMra1212788. PMID 24620867. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2014-10-30. Iliwekwa mnamo 2014-09-24.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. 2.0 2.1 Langrod, Pedro Ruiz, Eric C. Strain, John G. (2007). The substance abuse handbook. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. uk. 373. ISBN 9780781760454. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2017-09-06.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Marx, John A. Marx (2014). "Skin and Soft Tissue Infections". Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice (tol. la 8th). Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders. ku. Chapter 137. ISBN 1455706051.
  4. 4.0 4.1 American College of Emergency Physicians, "Five Things Physicians and Patients Should Question", Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American College of Emergency Physicians, ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo Machi 7, 2014, iliwekwa mnamo Januari 24, 2014{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. 5.0 5.1 Taira, BR; Singer, AJ; Thode HC, Jr; Lee, CC (Machi 2009). "National epidemiology of cutaneous abscesses: 1996 to 2005". The American Journal of Emergency Medicine. 27 (3): 289–92. doi:10.1016/j.ajem.2008.02.027. PMID 19328372.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. 6.0 6.1 Elston, Dirk M. (2009). Infectious Diseases of the Skin. London: Manson Pub. uk. 12. ISBN 9781840765144. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2017-09-06.
  7. Marx, John A. Marx (2014). "Dermatologic Presentations". Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice (tol. la 8th). Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders. ku. Chapter 120. ISBN 1455706051.
  8. Cox, Carol Turkington, Jeffrey S. Dover; medical illustrations, Birck (2007). The encyclopedia of skin and skin disorders (tol. la 3rd). New York, NY: Facts on File. uk. 1. ISBN 9780816075096. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2017-09-06.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  9. Vermandere, M; Aertgeerts, B; Agoritsas, T; Liu, C; Burgers, J; Merglen, A; Okwen, PM; Lytvyn, L; Chua, S (6 Februari 2018). "Antibiotics after incision and drainage for uncomplicated skin abscesses: a clinical practice guideline". BMJ (Clinical research ed.). 360: k243. doi:10.1136/bmj.k243. PMC 5799894. PMID 29437651.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. Ton, Joey (21 Januari 2019). "#227 There's Pus About, So Are Antibiotics In or Out? Adding antibiotics for abscess management". CFPCLearn. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 25 Machi 2023. Iliwekwa mnamo 16 Juni 2023.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. Singer, Adam J.; Thode, Henry C., Jr; Chale, Stuart; Taira, Breena R.; Lee, Christopher (Mei 2011). "Primary closure of cutaneous abscesses: a systematic review" (PDF). The American Journal of Emergency Medicine. 29 (4): 361–66. doi:10.1016/j.ajem.2009.10.004. PMID 20825801. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2015-07-22.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  12. Vaska, VL; Nimmo, GR; Jones, M; Grimwood, K; Paterson, DL (Jan 2012). "Increases in Australian cutaneous abscess hospitalisations: 1999-2008". European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases. 31 (1): 93–96. doi:10.1007/s10096-011-1281-3. PMID 21553298.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)