Nyanda za Juu za Kusini Tanzania : Tofauti kati ya masahihisho

[[Picha:Livingstone_Forest.JPG|right|thumb| [[Msitu]] wa Livingstone katika Safu ya [[Milima ya Kipengere|Kipengere]] . ]]

'''Nyanda za Juu za Kusini''' ni eneo la juu katika [[kusini]] [[magharibi]] ya [[Tanzania]], upande wa [[kaskazini]] wa [[Nyasa (ziwa)|Ziwa Nyasa]] . Nyanda za juu ni pamoja na sehemu za [[Mikoa ya Tanzania|mikoa]] ya [[Mkoa wa Mbeya|Mbeya]], [[Mkoa wa Njombe|Njombe]], [[Mkoa wa Rukwa|Rukwa]], [[Mkoa wa Ruvuma|Ruvuma]], na [[Mkoa wa Songwe|Songwe]], zikipakana na [[Malawi]], [[Msumbiji]] na [[Zambia]] . <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_Q7ftksD-d4C&pg=PA191|title=Tanzania: Crisis and Struggle for Survival|last=Rasmussen|first=Torben|publisher=Nordic Africa Institute|year=1986|isbn=91-7106-257-2|editor-last=Jannik Boesen|page=191|chapter=The Green Revolution in the Southern Highlands}}</ref> [[Mbeya (mji)|Mbeya]] ndio [[mji]] mkubwa katika nyanda za juu.

Nyanda za juu zinajumuisha [[milima]], [[volkeno]] na [[tambarare za juu]], pamoja na [[Milima ya Mbeya]], [[Milima ya Poroto]], [[Milima ya Kipengere|Safu ya Kipengere]], [[Rungwe (mlima)|Mlima Rungwe]], Tambarare ya juu ya [[Kitulo]], [[Milima ya Umalila]], na Nyanda za Juu za Umatengo . Tambarare ya Juu yaUfipaya Ufipa inaenea kaskazini magharibi, kati ya [[Tanganyika (ziwa)|Ziwa Tanganyika]] na [[Rukwa (ziwa)|Ziwa Rukwa]] . <ref>"Southern Rift montane forest-grassland mosaic". World Wildlife Fund ecoregion profile. Accessed 3 September 2019. </ref> [[tawi|Matawi]] mawili ya [[Bonde la Ufa la Afrika ya Mashariki]] yanaungana katika Nyanda za Juu za Kusini. Kwa upande wa kaskazini mashariki, Palepale [[Makambako]] kuna pengo linalotenganisha Nyanda za Juu za Kusini kutoka [[Tao la Mashariki|Milima ya Tao la Mashariki]] . <ref>Ara Monadjem, Peter J. Taylor, Christiane Denys, Fenton P.D. Cotterill (2015). ''Rodents of Sub-Saharan Africa: A biogeographic and taxonomic synthesis.'' Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2015. pg. 900</ref>

[[Picha:Lake_Ngozi,_Tanzania_(2464101174).jpg|right|thumb| [[Ngozi (mlima)|Ziwa Ngozi]] katika [[Milima ya Poroto|Milima]] ya [[Milima ya Poroto|Poroto]] . ]]

[[Rungwe (mlima)|Mlima Rungwe]] ([[mita]] 2,960 juu ya [[UB]]), na [[mlima Mtorwe]] (m 2961) ndiondiyo vilele vya hali ya juu katika nyanda za juu. Vingine ni pamoja na [[mlima Chaluhangi|Chaluhangi]] (m 2933) na [[mlima Ishinga|Ishinga]] (m 2688) katika eneo la [[Kipengere]], [[Ngozi (mlima)|Ngozi]] (m 2621) katika Uporoto, na [[mlima Mbeya|Mbeya]] (m 2826), [[mlima Loleza|Loleza]] (m 2656) na [[mlima Pungulomo|Pungulomo]] (m 2273) katika Milima ya Mbeya. <ref>Watson, Graeme (1995). "Tanzania's Other Mountains". ''The Alpine Journal''. Accessed 2 September 2019. </ref>

Kutoka mitelemko ya kaskazini na [[mashariki]] ya Milima ya Mbeya [[maji]] hutiririka kwenye [[beseni]] zala [[Rukwa (ziwa)|Ziwa Rukwa]] . [[Mto wa]] [[Ruaha Mkuu|Ruaha Kuu]] ambao ni [[tawimto]] la [[Rufiji (mto)|Rufiji]]<nowiki/>unapokea maji yake kutoka mitelemko za mashariki ya mlimamilima ya Mbeya na Kipengere.

[[Songwe (Mbeya)|Mto Songwe]] unapokea maji yake kutoka Milima ya Umalila ukiendelea kuwa mpaka kati ya Tanzania na Malawi. [[Mto Kiwira]] unakusanya maji kutoka mitelemko ya Milima ya Umalila, Milima ya Poroto na Mlima Rungwe.

[[Mto Ruhuhu]] unapokea maji ya sehemu ya kusini ya Safu ya Kipengere na Nyanda za Juu za Umatengo.

Mitelemko ya mashariki ya Umatengo hupeleka maji yao kwenda [[Ruvuma (mto)|Mto Ruvuma]] .

Usimbisaji[[Usimbishaji]] unapatikana katika upeo kuanzia [[milimita]] 823 pale Ufipa hadi mm 2,850 mm kwenye mitelemko ya Mlima Rungwe.

[[Mvua]] inanyesha zaidi wakati wa [[Novemba]] hadi [[msimu]] wa mvua kwenye [[Aprili]], ingawa maeneo ya juu hupata [[ukungu]] nyna mvua mwepsimwepesi hata wakati wa wa [[Mei]] hadi [[Agosti]]. Mvua[[Dalili]] ya mvua hutoka kwa [[mawingu]] ya [[radi]] ambayo yanajitokeza juu ya Ziwa Nyasa. Mitelemko inayotazama [[ziwa]] kwa ujumla hupata mvua nyingi.

Nyanda za juu ni [[baridi]] kuliko maeneo ya chini, na [[wastani]] ya joto la kila [[mwaka]] ikouko kati ya 13[[°C 13 ]] hadi °C 19 ° C. Miinuko juu ya mita 2000 inaweza kuona [[jalidi]] (hali chini ya °C 0) ya [[usiku]] kwenye miezi ya [[Juni]] hadi [[Agosti]]. <ref>"Southern Rift montane forest-grassland mosaic". World Wildlife Fund ecoregion profile. Accessed 3 September 2019. </ref>

== BibiliaMarejeo mengine ==

*Latham, P. (2008) ''Mimea iliyotembelewa na nyuki na mimea mingine muhimu ya Umalila, kusini mwa'' DFID ya ''Tanzania'' .   [[International Standard Book Number|ISBN]] &nbsp; [[Special:BookSources/978-0955420832|978-0955420832]]