Saikolojia ya Kimatibabu

Makala hii ina dalili ya kutungwa kwa kutegemea programu ya kompyuta kama vile "Google translation" au "wikimedia special:content translation" bila masahihisho ya kutosha. Watumiaji wanaombwa kuchunguza tena lugha, viungo na muundo wake. Wakiridhika na hali yake wanaweza kuondoa kigezo hiki kinachoonekana kwenye dirisha la kuhariri juu ya matini ya makala kwa kutumia alama za {{tafsiri kompyuta}} .

Saikolojia ya Kimatibabu ni muungano wa sayansi, nadharia na maarifa ya kiafya kwa madhumuni ya kuelewa, kuzuia, na kupunguza dhiki au utendakazi mbaya wa kisaikolojia na kuendeleza ustawi wa dhahania na maendeleo ya kibinafsi. Muhimu katika huduma yake ni tathmini ya kisaikolojia na matibabu ya kisaikolojia, ingawa pia wanasaikolojia ya kimatibabu pia hushiriki katika utafiti, mafunzo, ushauri, kutoa ushahidi, na kuendeleza mipango na utawala. Katika nchi nyingi, saikolojia ya kimatibabu ni taaluma iliyothibitiwa ya afya ya akili.

Ulingo huu mara nyingi huchukuliwa kuwa ulianza katika 1896 kwa ufunguzi wa kwanza wa kliniki ya kisaikolojia katika Chuo Kikuu cha Pennsylvania naye Lightner Witmer. Katika nusu ya kwanza ya karne ya 20, saikolojia ya kimatibabu ilikuwa ikilenga tathmini ya kisaikolojia, huku matibabu yakiwapewa umuhimu kidogo. Hii ilibadilika baada ya miaka ya 1940 wakati wa Vita Vikuu vya Pili vya Dunia kusababisha ongezeko kubwa la mahitaji ya idadi ya matabibu walihitimu. Tangu wakati huo, mifumo miwili mikuu ya elimu imeundwa-ya Ph.D. mtaalamu-sayansi mfano (kulenga juu ya utafiti) na Psy.D. mfumo wa muuguzi-msomi (unaolenga matibabu ya kiafya). Wanasaikolojia wa kiafya sasa wanachukuliwa kuwa wataalamu katika kutoa matibabu ya kisaikolojia, na kwa ujumla hujifunza katika nadharia nne za kimsingi usomi wa kisaikolojia wa vipengele vya tabia ya binadamu, kibinadamu, tiba ya kitabia / utambuzi wa kitabia, na tiba ya mifumo au ya familia.

Historia

Mengi ya matibabu katika karne ya 18 ya dhiki ya kisaikolojia yalikuwa na msingi mawazo yasiyo ya kisayansi kamili, kama vile kutafsiri tabia ya mtu kutokana na umbo la kichwa chake.

Ingawa saikolojia ya kisayansi ya kisasa, husemekana iliasisiwa kwa ufunguzi wa maabara ya kwanza ya kisaikolojia 1879 na Wilhelm Wundt, jitihada za kuunda mbinu za kuchunguza na kutibu shida za kiakili zilikuwepo kwa muda mrefu. Mifumo iliyorekodiwa ya kwanza ilikuwa ni mchanganyiko wa dini, uchawi na/au mitazamo ya kimatibabu. Mifano ya mapema ya madaktari hao ni pamoja na Patañjali, Padmasambhava, Rhazes, Avicenna, na Rumi.

Mapema katika karne ya 19, mtu angeweza kuchunguzwa kichwa, kwa hali halisi, kwa kutumia taaluma ya umbo la fuvu, masomo ya utu kwa kutumia umbo la fuvu. Matibabu ya aina nyingine maarufu ni pamoja na fisionomia utafiti wa umbo la uso na upumbazaji, matibabu ya Mesmer kwa kutumia sumaku. Imani za kiroho na "uponyaji akili" wake Phineas Quimby pia zilikuwa maarufu.

Hatimaye jamii ya kisayansi ilikuja kukufuru njia hizi zote, wanasaikolojia wa kielimu pia hawakujihusisha na aina mbaya ya ugonjwa wa akili. Eneo hilo tayari lilikuwa likishughulikiwa na ulingo uliokuwa unakuwa wa saikolojia na nyurolojia katika harakati ya hifadhi. Haikuwa hadi mwisho wa karne ya 19, karibu wakati Sigmund Freud alipoanzisha "tiba ya kuzungumza" huko Vienna, ndipo matumizi ya kwanza ya kiafya ya saikolojia yalianza.

Saikolojia ya kimatibabu ya mapema

Kufikia nusu ya pili ya 1800, utafiti wa kisayansi wa saikolojia ulikuwa unaimarika vyema katika maabara ya vyuo vikuu. Ingawa kulikuwa na sauti chache zilizotawanyika zikitoa wito wa saikolojia yenye matumizi, jamii ya kisaikolojia kwa ujumla ilidharau wazo hili na kusisitiza kuwa sayansi "safi" kuwa tu matumizi yanayostahili. Hii ilibadilika wakati Lightner Witmer (1867-1956), mwanafunzi wa zamani wa Wundt na mkuu wa idara ya saikolojia katika Chuo Kikuu cha Pennsylvania, alipokubali kutibu kijana ambaye alikuwa na matatizo na herufi. Mafanikio ya matibabu yake yalipelekea kwa ufunguzi wa kwanza wa kliniki ya kisaikolojia huko Penn naye Witmer katika 1896, wenye lengo la kuwasaidia watoto wenye ulemavu wa kujifunza. Miaka kumi baadaye katika 1907, Witmer alianzisha jarida la kwanza katika fani hii, Zahanati ya Kisaikolojia, ambapo neno "saikolojia ya kimatibabu" lilianzishwa, ambayo hufafanuliwa kama "utafiti wa watu, kwa maangalizi au majaribio, kwa nia ya kuendeleza mabadiliko". Fani haikufuata mfano wa Witmer haraka, lakini kufikia 1914, kulikuwa na kliniki 26 sawia katika Marekani

Hata vile saikolojia ya kimatibabu ilivyokuwa ikikua, kushughulikia masuala sugu ya dhiki kubwa ya akili ilisalia kuwa kazi ya wanasaikayatria na wananyurolojia. Hata hivyo, wanasaikolojia wa kimatibabu waliendelea kuingia katika eneo hili kutokana na kuongezeka kwa ujuzi wao katika uchunguzi wa kisaikolojia. Sifa ya wanasaikolojia kama wataalamu wa tathmini iliimarishwa wakati wa Vita Vikuu vya 1 vya Dunia kwa maendelezo ya vipimo viwili vya akili, Jeshi Alpha na Jeshi Beta (upimaji wa ujuzi usio na usemi na wenye usemi, mtawalia), ambayo ingeweza kutumika na makundi makubwa ya makurutu. Kutokana na ufanisi kwa sehemu kubwa wa vipimo hivi, tathmini ilikuja kuwa nidhamu ya msingi ya saikolojia kiafya kwa robo karne iliyofuatia, wakati vita vingine viliposukuma fani kwenda katika matibabu.

Mashirika ya Awali ya Kitaalamu

Fani ilianza kujipanga chini ya jina la "Saikolojia ya Kimatibabu" katika 1917 kwa kuanzishwa kwa Shirika la Marekani la Saikolojia ya Kimatibabu. Hiki kilikuwepo hadi 1919 tu, ambapo Shirika la Marekani la Kisaikolojia (lililoanzishwa naye G. Stanley Hall katika 1892) lilipoanzisha sehemu ya Saikolojia ya Kimatibabu, ambayo ilitoa vyeti hadi 1927. Ukuaji katika fani ulikuwa wa polepole kwa muda wa miaka michache iliyofuatia wakati mashirika mbalimbali yasiyohusiana ya kisaikolojia yalipoungana pamoja kama Chama cha Marekani cha Saikolojia ya Mpakato mnamo 1930, ambayo ilifanya kazi kama jukwaa la kimsingi kwa wanasaikolojia mpaka baada ya Vita Kuu vya Pili vya Dunia wakati APA ilipojipanga upya. Katika 1945, APA iliunda kile sasa kiitwacho Idara 12, mgawanyo wake wa saikolojia ya kimatibabu, ambayo bado ni shirika linaloongoza katika fani. Jamii za Kisaikolojia na vyama katika nchi nyingine zinazozungumza Kiingereza zilianzisha migawanyiko sawa, ikiwa ni pamoja na Uingereza, Canada, Australia na New Zealand.

Vita Vikuu vya II na kuunganishwa kwa matibabu

Wakati Vita Vikuu vya II vilipoanza jeshi tena lilitoa mwito kwa wanasaikolojia wa kimatibabu. Kama vile askari walipoanza kurudi kutoka mapambano, wanasaikolojia walianza kuona dalili ya kiwewe cha kisaikolojia kilichoitwa "mshtuko Mkuu" (hatimaye ilikuja kuitwa ugonjwa unaotokana na kiwewe) ambao ulikuwa bora kutibiwa haraka iwezekanavyo. Kwa sababu madaktari (madaktari wa akili wakiwemo) walikuwa walikuwa na mzigo mzito sana katika kutibu majeraha ya kimwili, wanasaikolojia waliitwa kusaidia kutibu hali hii. Wakati huo huo, wanasaikolojia wa kike (ambao walikuwa wametengwa kutoka kwa jitihada ya kivita) waliunda Baraza la Taifa la Wanasaikolojia Wanawake wakiwa na lengo la kusaidia jamii kukabiliana na dhiki za vita na kutoa ushauri kwa akina mama vijana juu ya kulea watoto. Baada ya vita, Utawala wa Askari Wastaafu katika Marekani ulifanya uwekezaji mkubwa sana katika kuanzisha programu za mafunzo kwa viwango vya udaktari katika saikolojia ya kimatibabu ili kusaidia kutibu maelfu ya askari wastaafu waliohitaji huduma. Hii ilisababisha, Marekani kutoka kutokuwa na mipango ya chuo kikuu rasmi katika saikolojia ya kimatibabu katika 1946 hadi zaidi ya nusu ya Ph.D zote katika saikolojia katika 1950 kutuzwa katika saikolojia ya kimatibabu.

Vita Vikuu vya Pili vya Dunia vilisaidia kuleta mabadiliko makubwa kwa saikolojia ya kimatibabu, sio tu Marekani lakini pia kimataifa. Elimu ya uzamili ya saikolojia ilianza kuongeza matibabu ya saikolojia kwa sayansi na utafiti kulingana na mwelekeo wa mwanasayansi-muuguzi wa 1947, unaojulikana leo kama mfano wa Boulder, kwa programu Ph.D. za katika saikolojia ya kimatibabu. Saikolojia ya kiafya nchini Uingereza ilikua sawia na Marekani baada ya Vita vya Pili vya Dunia, katika muktadha wa Afya ya Uingereza sifa, viwango, na mishahara pamoja na kusimamiwa na Jamii ya Uingereza ya Kisaikolojia.

Maendelezo ya shahada ya Udaktari wa Saikolojia

Kufikia miaka ya 1960, matibabu ya shida ya akili yalikuwa yamejumuishwa ndani ya saikolojia ya kimatibabu, lakini kwa wengi mfumo wa elimu ya Ph.D. haukutoa mafunzo muhimu kwa wale waliopende katika utendaji badala ya utafiti. Kulikuwa na hoja iliyokuwa ikienea ikisema fani ya saikolojia nchini Marekani ilikuwa imekua kwa kiwango kilichoruhudu mafunzo rasmi katika huduma ya kimatibabu. Dhana ya shahada ya utekelezaji ilijadiliwa katika 1965 na kupata kibali cha kiasi kwa ajili ya mpango wa majaribio katika Chuo Kikuu cha Illinois iliyokuwa ianze mwaka wa 1968. Programu nyingine kadhaa sawia na hiyo zilianzishwa baada kidogo, na mnamo 1973, katika Mkutano wa pazia katika Mafunzo ya Kitaalamu katika Saikolojia, Mfumo wa Madaktari Watekelezi wa Saikolojia ya Kimatibabu Mfumo wa Pazia-Iliyosababisha Daktari wa Saikolojia (Psy.D.) shahada ilitambuliwa. Ingawa mafunzo yangeendelea kuhusisha ujuzi wa utafiti na ufahamu wa kisayansi wa saikolojia, dhamira ilikuwa kuzalisha wataalamu sawa kimafunzo, sawa na mipango katika dawa, udaktari wa meno, na sheria. Programu ya kwanza iliyopangwa kulingana na kielelezo cha Psy.D. ulioanzishwa katika Chuo Kikuu cha Rutgers. Leo, karibu nusu ya wanafunzi wote wa Marekani wa mafunzo ya uzamili wamejisajili katika saikolojia ya kimatibabu ya programu za Psy.D.

Taaluma inayobadilika

Tangu miaka ya 1970, saikolojia ya kimatibabu imeendelea kukua kuwa fani imara na fani ya kielimu na utafiti. Ingawa idadi kamili ya watekelezaji wa saikolojia ya kimatibabu haijulikani, inakadiriwa kuwa kati ya 1974 na 1990, idadi katika Marekani iliongezeka kutoka 20,000 hadi 63,000. Wanasaikolojia wa kiafya wanaendelea kuwa wataalam katika tathmini ya tiba ya shida ya akili huku wakipanua mtazamo wao kushughulikia masuala ya jerontolojia, michezo, na mfumo wa makosa ya jinai ukitaja chache. Eneo moja muhimu ni saikolojia ya afya, sehemu iliyotoa ongezeko kubwa sana la ajira kwa wanasaikolojia wa kiafya katika muongo uliopita. Mabadiliko mengine makubwa ni pamoja na matokeo ya huduma iliyosimamiwa katika huduma ya afya ya akili, na kuongezeka kwa umuhimu wa utambuzi wa elimu zinazohusiana na watu wenye tamaduni mbalimbali, na kujitokeza kwa haki ya kuagiza dawa za shida ya akili.

Utekelezaji wa Kitaalamu

Wanasaikolojia wa kiafya wanaweza kutoa huduma mbalimbali za kitaaluma, ikiwa ni pamoja na:

• Kusimamia na kutafsiri tathmini na upimaji wa kisaikolojia
• Kufanya utafiti wa kisaikolojia
• Mashauriano (hasa na shule na biashara)
• Maendelezo ya mipango ya kuzuia na matibabu
• Usimamizi wa mpango
• Kutoa ushahidi wa kitaalam(saikolojia ya uchunguzi)
• Kutoa tiba ya kisaikolojia (matibabu ya kisaikolojia)
• Kufundisha

Katika utekelezaji, wanasaikolojia wa kimatibabu wanaweza kufanya kazi na watu binafsi, wapenzi, familia, au vikundi katika mazingira mbalimbali , ikiwa ni pamoja na kliniki za kibinafsi, hospitali, mashirika ya afya ya akili, shule, biashara, na mashirika yasiyo ya kifaida. Wansaikolojia wa kiafya ambao hushiriki katika utafiti na kufundisha hufanya hivyo katika mazingira ya chuo au chuo kikuu. Wanasaikolojia ya kimatibabu pia wanaweza kuchagua kubobea katika sehemu moja ya fani-sehemu za kawaida za ubobeaji, ambazo baadhi zinaweza kupata vyeti vya bodi, ni pamoja na:

• Watoto na vijana wanaobalehe
• Familia na ushauri juu uhusiano
• Saikolojia ya Mahakama
• Afya
• Matatizo ya kinyurosaikolojia
• Shirika na biashara
• Shule
• Matatizo maalum (km kiwewe, utegemezi, kula, kulala, ngono, unyogovu wa kiafya, wasiwasi, au woga)
• Michezo

Mafunzo na vyeti vya kufanyia kazi

Chuo Kikuu cha Pennsylvania kilikuwa cha kwanza kutoa elimu rasmi katika saikolojia ya kimatibabu.

anasaikolojia wa kiafya husoma mpango wa kijumla katika saikolojia pamoja na mafunzo ya uzamili na/au kupata ajira na usimamizi wa kimatibabu. Urefu wa mafunzo unatofautiana duniani kote, kuanzia miaka minne pamoja na utekelezaji uliosimamiwa na udaktari wa miaka mitatu hadi sita ambao inajumlisha kufanya kazi. Huko Marekani, karibu nusu ya wanafunzi wote wazamili wa saikolojia ya kimatibabu wanapata mafunzo ya programu za Ph.D.-mfumo unaosisitiza utafiti-na nusu nyingine katika programu ya Psy.D., ambayo ina mwelekeo unaogemea zaidi katika utekelezaji (sawa na shahada za taaluma ya utabibu na sheria). Mifumo yote imepewa vibali na Shirika la Marekani la Kisaikolojia na jamii za kisaikolojia nyingine nyingi zinazozungumza Kiingereza. Idadi ndogo ya vyuo hutoa programu katika saikolojia ya kimatibabu zenye vibali zinazotunukiwa shahada ya uzamili, ambazo kwa kawaida huchukua miaka 2-3 baada ya shahada ya kwanza.

Nchini Uingereza, wanasaikolojia ya kimatibabu hufanya shahada ya Udaktari wa Saikolojia ya Kimatibabu (D.Clin.Psych.), Ambayo ni shahada ya udaktari yenye sehemu za kimatibabu na utafiti. Hii ni programu yenye malipo ya miaka mitatu iliyofanywa wakati wote iliyofadhiliwa na mpango wa Taifa wa Huduma ya Afya (NHS) na iliyokuwa katika vyuo vikuu na NHS. Kuingia katika programu hizi kuna ushindani mkubwa, na inahitaji angalau miaka mitatu ya kiwango cha shahada ya kwanza katika saikolojia pamoja na aina fulani ya uzoefu, kwa kawaida katika NHS kama Mwanasaikolojia Msaidizi au kwa usomi kama msaidizi wa utafiti. Ni kawaida kwa wagombeaji kutuma maombi mara kadhaa kabla ya kukubaliwa kwenye mafunzo kwani kila mwaka ni mmoja kati ya watano ya wagombeaji ndio wanaokubaliwa kila mwaka. Digrii hizi za kisaikolojia ya kimatibabu zimepewa vibali na Shirika la Kisaikolojia Uingereza na Baraza la Taaluma ya Afya(HPC). HPC ni msimazi wa kisheria kwa wanasaikolojia watekelezi nchini Uingereza. Wale ambao hukamilisha shahada za digrii ya udaktari wa saikolojia ya kimatibabu wanauwezo wa kuomba kusajiliwa kwa HPC kama wanasaikolojia wa kiafya.

Kufanya kazi ya saikolojia ya kimatibabu kunahitaji leseni nchini Marekani, Canada, Uingereza, na nchi nyingi nyingine. Ingawa kila moja ya majimbo ya Marekani yanatofautiana kidogo katika mahitaji na leseni, kuna mambo ya kawaida matatu:

1. Kuhitimu kutoka shule yenye kibali na shahada mwafaka
2. Kukamilisha kwa kazi ya kiafya iliyosimamiwa au uanagenzi
3. Kupita mtihani wa kuandikwa na katika baadhi ya majimbo, mtihani simulizi

Bodi zote za majimbo ya Marekani na Kanada za kutoa leseni ni wanachama wa Shirika la Nchi na Majimbo la Bodi ya Saikolojia (ASPPB) ambayo iliunda na kusimamia Mitihani ya Utekelezaji wa Kitaalam katika Saikolojia(EPPP). Majimbo mengi yanahitaji mitihani mingine mbali na EPPP, kama vile mtihani wa nadharia na filosofia ya sheria(yaani sheria ya afya ya akili) na/au mtihani kimazungumzo. Majimbo mengi pia yanahitaji idadi fulani ya wasili za elimu kwa kila mwaka ili kuthibitisha upya leseni zao, ambayo inaweza kupatikana kwa njia mbalimbali, kama vile kwenda madarasa yaliyokaguliwa na kuhudhuria semina zilizokubaliwa. Wanasaikolojia wa kiafya wanatakiwa kuwa na leseni ya Mwanasaikolojia ili kufanya kazi, ingawa leseni zinaweza kupatikana kwa kiwango cha shahada ya uzamili, kama vile Mshauri wa Ndoa na Familia (MFT), Mtaalamu wa Ushauri mwenye Leseni (LPC), na leseni ya Mshirika wa Kisaikolojia (LPA).

Katika Uingereza usajili kama mwanasaikolojia wa kimatibabu na Baraza la Taaluma za Afya (HPC)ni muhimu. HPC ni msimazi wa kisheria wa madaktari wa kisaikolojia nchini Uingereza. Nchini Uingereza majina yafuatayo yamezuiliwa kisheria "mwanasaikolojia aliyesajiliwa" na "mwanasaikolojia mtekelezi"; kwa kuongezea cheo cha kitaalamu "mwanasaikolojia wa kiafya" pia kunazuiwa na sheria.

Tathmini

Eneo muhimu la utaalamu kwa wanasaikolojia wa kiafya wengi ni tathmini ya kisaikolojia, na kuna dalili kwamba karibu 91% ya wanasaikojia hushiriki katika utekelezaji huu muhimu. Tathmini hiyo kwa kawaida hufanyika ili kupata mwanga na kutengeneza nadharia kuhusu matatizo ya kisaikolojia au kitabia. Kwa hivyo, matokeo ya tathmini hiyo kwa kawaida hutumika kuunda maoni ya ujumla (badala ya kutambua) katika kutoa habari kwa mipango ya kutibu. Mbinu zinahusisha hatua rasmi za kupima, mahojiano, kupitia upya kumbukumbu za zamani, uchunguzi wa kliniki, na uchunguzi wa kimwili.

Kuna mamia ya njia tofauti za tathmini, ingawa ni chache tu zimeonyeshwa kuwa na ukweli wa juu (yaani, vipimo kweli vinapima kile vinavyodai kupima) na za kutegemewa (yaani, thabiti). Vipimo hivi kwa ujumla huwa chini ya mojawapo ya aina mbalimbali, ikiwa ni pamoja na zifuatazo:

• Werevu na vipimo vya mafanikio - vipimo hivi vimeundwa maalum ili kupima aina fulani ya utendajikazi wa akili katika utambuzi (mara nyingi hujulikana kama IQ) ikilinganishwa na kundi la kawaida. Majaribio haya, kama vile WISC-IV, hujaribu kupima sifa kama ya ufahamu wa jumla, ujuzi wa kimaneno, kumbukumbu, kadiri ya umakini, kufikiria kimantiki, na ufahamu wa maono/mahala. vipimo kadhaa vimeonyeshwa kutabiri kwa usahihi aina fulani ya utekelezaji, hasa wa kimasomo.
• Vipimo vya Kitabia - Uchunguzi wa tabia unalenga kuelezea mwelekeo wa tabia, mawazo, na hisia. Hivyo kwa jumla huwa katika makundi mawili: lengo na kukisia. Vipimo vya lengo, kama vile MMPI(Minnesota Multiphasic Personality Inventory), vina msingi wa majibu yaliyoelekezwa kama ndiyo / hapana, ukweli / uongo, au kipimo cha kukadiria -ambacho kinaruhusu kuhesabiwa kwa alama ambayo inaweza kulinganishwa na kundi linalochukuliwa kuwa la kawaida. Vipimo vya kukadiria, kama vile jaribio la Rorschach la tone la wino mara nyingi huruhusu majibu wazi, mara nyingi hutegemea skumizi tata, hufikiriwa kuwa huonyesha mienendo ya kisaikolojia isiyo ya kifahamu.
• Vipimo vya Nyurosaikolojia - Vipimo vya Nyurosaikolojia vinahusisha kazi zilizoundwa maalum kutumiwa kupima kazi za kisaikolojia zinazojulikana kuhusishwa na sehemu maalum ya muundo wa ubongo au njia. Hizo kwa kawaida hutumika kutathmini uharibifu baada ya kuumia au ugonjwa unaojulikana kuathiri utendajikazi wa utambuzi wa ubongo, au wakati inapotumika katika utafiti, ili kulinganisha uwezo wa nyurosaikolojia kati ya makundi ya majaribio.
• Uchunguzi wa Kiafya - Wanasaikolojia wa kiafya pia wana mafunzo ya kukusanya data kwa kuchunguza tabia. Mahojiano ya kiafya ni sehemu muhimu ya tathmini, wakati wa kutumia zana nyingine rasmi, ambazo zinaweza kuajiri mfumo wenye muundo au usio na muundo. Tathmini kama hiyo inaangalia baadhi ya maeneo, kama vile kuonekana kwa ujumla na tabia, hisia na kuathiri, mtazamo, ufahamu, maelekezo, mtizamo, kumbukumbu, na maudhui ya mawasiliano. Mfano mmoja wa mahojiano rasmi ya kiakili ni majaribio ya hali ya akili, ambayo mara nyingi hutumika katika taaluma ya tiba ya magonjwa ya akili kama chombo cha uchunguzi kwa ajili ya matibabu au kupima zaidi.

Utambuzi wa Kiuguzi

Baada ya tathmini, wanasaikolojia wa kiafya mara nyingi hutoa hisia za utambuzi. Nchi nyingi hutumia International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems yaani (ICD-10) ilhali Marekani mara nyingi hutumia Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (toleo IV-TR la DSM ). Zote hudhania dhana za kimatibabu na sheria, na hali ya kuwa kuna matatizo ya vikundi ambayo yanaweza kutambuliwa kwa kuwekwa kwa orodha ya vigezo vya maelezo.

Mifano kadhaa mipya inajadiliwa, ikiwemo " mtindo wa vipimo" mifano ya ujarabati iliyothibitishwa ya tofauti za binadamu (kama vile mitindo mitano ya vipengele vya kitabia) na "muundo wa kisaikolojia", itakayochukulia maanani zaidi hali zinazobadilika, kati ya dhahania na zenye lengo. Watetezi wa miundo hii wanadai kwamba wangeweza kutoa utambuzi wenye unyumbufu zaidi na matumizi ya kiafya bila kutegemea dhana ya matibabu ya ugonjwa. Hata hivyo, pia wanakubali kuwa miundo hiyo si imara vya kutosha kuweza kutumika sana, na inapaswa kuendelea kuimarishwa.

Baadhi wanasaikolojia wa kiafya mara nyingi huwa hawajaribu kutambua, lakini hutumia kuandaa ramani ya matatizo ambayo mgonjwa au mteja anapitia, inayojumuisha kuwekwa hatarini, kusababisha na kutunza (kudumisha) vipengele.

Nadharia za Kiafya na kuchukua Hatua

Matibabu ya shida ya akili yanahusisha uhusiano rasmi kati ya mtu binafsi na mtaalamu, mteja kwa kawaida ni, wanandoa, familia, au kikundi-ambayo inatumia seti ya taratibu zenye nia ya kuunda muungano wa tiba, kuchunguza hali ya matatizo ya kisaikolojia, na kuhimiza njia mpya za kufikiria, kuhisi, au za kitabia.

Matabibu wana hatua nyingi mbalimbali za kibinafsi za kufuata, mara nyingi wakiongozwa na mafunzo yao-kwa mfano, tiba ya utambuzi wa tabia (CBT) Tabibu anaweza kutumia shiti za kazi kurekodi utambuzi unaosababisha dhiki, mtathmini wa hali ya akili anaweza kuhamasisha ushirikiano huru, wakati mwanasaikolojia mwenye mafunzo katika mbinu ya Gestalt anaweza kuzingatia mwingiliano wa mara moja kati ya mteja na mtaalamu. Wanasaikolojia wa kiafya kwa ujumla huegemeza kazi yao kwa ushahidi wa kitafiti na matokeo ya majaribio na vilevile juu ya uamuzi unaotokana na mafunzo ya kiafya. Ingawa kuna idadi kubwa ya mifumo ya matibabu yaliyotambuliwa, tofauti zao zinaweza mara kwa mara kujumuishwa kwa vipimo viwili : ufahamu dhidi ya hatua na katika kikao dhidi ya nje ya kikao.

• Maarifa- inatilia mkazo kwa kupata ufahamu zaidi juu ya msingi wa motisha ya mawazo na hisia za mtu (kama mfano tiba ya kisaiklojia ya kumsaidia mtu kupata nafuu kutokana na dhiki ya hisia)
• Kuchukua hatua - kunazingatia jinsi ya kufanya mabadiliko ya jinsi mtu anavyofikiria na kutenda (kwa mfano tiba inayozingatia ufumbuzi, tiba ya utambuzi wa kitabia)
• Katika kikao - kuingilia kunaegemea mwingiliano wa hapa-na-sasa kati ya mteja na mtaalamu (kwa mfano tiba ya kibinadamu, tiba ya Gestalt)
• Nje ya kikao-- sehemu kubwa ya kazi ya matibabu inanuiwa kutokea nje ya kikao (km matumizi ya vitabu kusuluhisha shida za kihisia au kitabia, tiba ya hisia na tabia za kimantiki)

Mbinu zinazotumika pia ni tofauti kulingana na idadi ya watu watakaokuwa wakitumukiwa pamoja na mazingira na hali ya tatizo. Tiba itakuwa tofauti sana kati, tuseme, mtoto aliyeteseka, mtu mzima mwenye kufadhaika lakini mwenye utendajikazi mzuri, kundi la watu wanaopata nafuu kutokana na utegemezi wa dutu, na mfungwa anayeugua wazimu. Mambo mengine yanayokuwa na majukumu muhimu katika mchakato wa tiba kwa shida ya akili ni pamoja na mazingira, utamaduni, umri, utendajikazi wa utambuzi, motisha, na Muda (yaani mfupi au mrefu matibabu).

Matapo manne makuu

Fani inatawaliwa katika misingi ya mafunzo na matapo manne makuu ya utekelezaji: kutumia mazungumzo ili kumtibu mtu kutokana na dhiki ya kihisia, kibinadamu, tabia / utambuzi tabia, na tiba ya mifumo au familia.

Kumtibu mtu kutokana na dhiki ya kihisia

Mtazamo wa saikodinamiki ulikuwa kutokana na tathmini ya kisaikolojia yake Sigmund Freud. Lengo la msingi la tathmini ya kisaikolojia ni kufanya isofahamu kuwa na fahamu-ili kumjuza mteja wake juu ya haja zake za kimsingi (yaani zile zinazohusiana na mbali za ulinzi zinazotumika kuyathibiti. Zana muhimu za mchakato wa tibanafsia ni matumizi ya muungano huru na uchunguzi wa ubadilishanaji wa mteja kuelekea kwa mtaalamu, hufafanuliwa kama tabia ya kuchukua mawazo yasiyo fahamu au hisia kumhusu mtu muhimu (kwa mfano mzazi) na "kuzihamisha" kwenda kwa mtu mwingine. Mabadiliko makubwa katika tibanafsia yake Freud yanayoendelezwa kwa sasa ni pamoja na saikolojia binafsi, saikolojia nafsi, na nadharia ya mahusiano ya vifaa. Maelekezo haya ya jumla sasa huwa chini ya mwavuli wa istiliahi saikolojia saikodamiki, na maudhui ya kawaida ikiwa ni pamoja na uchunguzi wa ubadilishanaji na ulinzi, na kuongezeka kwa nguvu ya fahamu, na hulenga jinsi maendeleo ya mapema utotoni yameumba hali ya kisaikolojia ya mteja.

Kibinadamu

Saikolojia ya kibinadamu ilianzishwa katika miaka ya 1950 kama mmenyuko kwa umwenendo na uchunguzi nafsia, kwa kiasi kikubwa kutokana na tiba ilimpa mtu-kipaombele yake Carl Rogers (mara nyingi hujulikana kama Rogerian Therapy) na saikolojia ya uwepo zilizotengenezwa nao Victor Frankl na Rollo May. Rogers aliamini kuwa mteja alihitaji mambo matatu tu kutoka kwa tabibu ili kuonyesha kuimarika kwa hali yake-uwiano, kujihisi vizuri bila masharti, na kuelewa kwa huruma. Kwa kutumia fenomenolojia, inayopatikana kwa ajili ya masomo mawili na aina ya nafsi ya kwanza, mbinu ya kibinadamu inajaribu kupata picha nzima ya mtu na sio sehemu zilizogawanyika vipande vipande za utu. Hali hii ya uzima inaunganisha pamoja lengo lingine la kawaida la utaratibu wa kibinadamu katika saikolojia ya kimatibabu, ambayo ni ya kutafuta muungano wa mtu mzima, pia hujulikana kama kujithamini. Kwa mujibu wa kufikiria kibinadamu, kila mtu binafsi tayari ana uwezo wa kindani na rasilimali ambayo inaweza kumsaidia kujenga hulka na dhana binafsi nzuri zaidi. Jukumu la mwanasaikolojia wa kibinadamu ni kumsaidia mtu kutumia rasilimali hizi kupitia uhusiano wa matibabu.

Tabia na Utambuzi tabia

Tiba ya utambuzi wa kitabia (CBT) ilitokana na kuunganishwa kwa matibabu ya utambuzi na tiba ya hisia za kimantiki na tabia, zote mbili zilikua kutoka kwa saikolojia tambuzi na utabia. CBT ina misingi yake katika nadharia inayosema kwamba jinsi sisi hufikiria (utambuzi), jinsi tunavyojisikia (hisia), na jinsi tunavyotenda (tabia) vinahusiana na kuingiliana katika njia ngumu kuelewa. Kwa mtazamo huu, baadhi ya njia zisizofanya kazi za kutafsiri na kutathmini dunia (mara nyingi kwa njia ya vielelezo au imani) inaweza kuchangia kwa dhiki ya kihisia au kusababisha matatizo ya kitabia. Lengo la tiba tambuzi za tabia nyingi ni kugundua na kutambua njia za upendeleo, na zisizofanya kazi za kuhusiana au kujibu na kupitia njia mbalimbali kusaidia wateja kuzishinda shida hizi kwa njia itakayosababisha hali zao kuimarika. Kuna mbinu nyingi zinazotumika, kama vile upunguzaji fahamu kwa utaratibu, maswali yanayojibiwa na aliyeyauliza, na kuhifadhi rekodi ya uchunguzi wa utambuzi. Mbinu zilizobadilishwa ziko chini ya jamii ya CBT pia zimeendelezwa, ikiwa ni pamoja na tiba ya tabia tafakari na tiba ya utambuzi inayoegemea uangalifu.

Tiba ya tabia ni desturi iliyo na mengi. Imetafitiwa vizuri na ina msingi imara wa ushahidi. Mizizi yake iko katika umwenendo. Katika tiba ya kitabia, matukio katika mazingira hutabiri vile sisi hufikiria na kuhisi. Tabia zetu zinaweka masharti kwa mazingira kurudisha maoni kwake. Wakati mwingine maoni hupelekea tabia kuongezeka-kuimarisha na wakati mwingine hupelekea tabia kupunguka-adhabu. Mara nyingi matabibu wa tabia huitwa wachambuzi wa tabia inayotumika. Wamesomea maeneo mengi kutoka ulemavu wa ukuaji hadi unyogovu na matatizo ya kiwewe. Katika eneo la afya ya akili na utegemezi, makala ya hivi karibuni yaliangalia orodha ya APA utendaji ulioimarika na unaoonyesha ahadi za ukuaji na kupata idadi fulani inayozingatia kanuni za kufaa na hali ya mhojiwa. Mbinu nyingi za tathmini zimetokana njia hii ikiwa ni pamoja na uchambuzi wa utendajikazi (saikolojia), ambayo imepata lengo kuu katika mfumo wa shule. Aidha, hatua mbalimbali za kuingilia kati zimetokana na utamaduni huu ikiwa ni pamoja na kuimarisha mfumo wa jamii kwa ajili ya kutibu utegemezi, tiba ya Kukubalika na kujitolea, uchambuzi wa matibabu ya kisaikolojia ya utendajikazi , ikiwa ni pamoja na tiba ya kitabia ya kitafakari na kuwezesha tabia. Aidha, mbinu maalum kama vile usimamizi wa dharura na matibabu yaonekanayo yametokana na utamaduni huu.

Tiba ya mifumo au familia

Tiba ya mifumo au familia inafanya kazi na wapenzi na familia, na inatilia mkazo uhusiano wa familia kama jambo muhimu katika afya ya kisaikolojia. Lengo kuu huwa kwa mienendo kati ya watu, hasa katika suala la jinsi mabadiliko kwa mtu mmoja yataathiri mfumo mzima. Tiba kwa hivyo inafanywa na wanachama wengi iwezekanavyo wa "mfumo" wakiwemo. Malengo yanaweza kuwa pamoja na kuboresha mawasiliano, kuweka majukumu ya afya, kuuunda simulizi mbadala, na kushughulikia matatizo ya kitabia. Wachangiaji ni pamoja na John Gottman, Jay Haley, Sue Johnson, na Virginia Satir.

Mikondo mingine muhimu ya matibabu

Kuna mikondo au aina kadhaa za matibabu ya kisaikolojia inayotambuliwa- orodha iliyo chini inawakilisha aina chache mashuhuri ambazo hazikutajwa hapo juu. Ingawa zote huwa na mbinu za utekelezaji zitumiwazo na matabibu, hizi kwa ujumla zinafahamika zaidi kwa kutoa mfumo wa nadharia na falsafa ambao huongoza tabibu katika kazi yake na mteja.

• Uwepo - Tiba ya kisaikolojia ya uwepo inadai kwamba watu kwa kiasi kikubwa huwa huru kuchagua sisi ni nani na jinsi ya kutafsiri na kuingiliana na ulimwengu. Ina nia ya kumsaidia mteja kupata maana ya ndani zaidi katika maisha na kukubali wajibu katika kuishi. Kwa hivyo, inashughulikia masuala ya msingi ya maisha, kama vile kifo, upweke, na uhuru. Tabibu husisitiza mteja ana uwezo wa kujifahamu, hiari ya kufanya uchaguzi kwa sasa, kuunda utambulisho wa nafsia na mahusiano ya kijamii, kuleta maana, na kukabiliana na wasiwasi wa asili wa kuishi. Waandishi wa muhimu katika tiba ya uwepo ni pamoja na Rollo May, Victor Frankl, James Bugental, na Irvin Yalom.

  Tiba moja mashuhuri iliyokuwa kutokana na matibabu ya uwepo ni tiba ya Gestalt, hasa iliyoanzishwa na Fritz Perls katika miaka ya 1950. Inajulikana vizuri kwa ajili ya mbinu zilizoundwa ili kuongeza aina mbalimbali ya utambuzi nafsia- maarufu sana labda ni "mbinu ya kiti tupu "-ambazo kwa ujumla zinalengwa kuchunguza upinzani kwa "kuwasiliana halisi", kutatua migogoro ya ndani, na kumsaidia mteja kukamilisha "shughuli ambayo haijamalizika".

• Baada-usasa - saikolojia ya baada-usasa inasema kuwa uzoefu wa hali halisi ni ujenzi wa dhahania ambao umejengwa juu ya lugha, mazingira ya kijamii, na historia, na bila ukweli wa kimsingi. Kwa vile "ugonjwa wa akili" na "afya ya akili" havitambuliwi kuwa na lengo, hali halisi zinazoweza kufafanuliwa, mwanasaikolojia wa kisasa badala yake anaona lengo madhubuti la tiba kama kitu kinachoundwa kati ya mteja na mtaalamu. Aina ya matibabu ya kisaikolojia ya kisasa ni pamoja na matibabu simulizi, matibabu yenye msingi wa ufumbuzi, na tiba ya ufasaha.

• Zaidi ya binafsi - mtazamo wa zaidi ya binafsi unazingatia zaidi kijisehemu cha kiroho katika maisha ya binadamu. Si seti ya mbinu bali ni nia ya kumsaidia mteja kuchunguza mambo ya kiroho na/au kuzidi hali za fahamu. Pia inajihusisha na kuwasaidia wateja kufikia uwezo wao wa hali ya juu. Waandishi wa muhimu katika eneo hili ni pamoja na Ken Wilber, Abrahamu Maslow, Stanislav Grof, John Welwood, David Brazier na Roberto Assagioli.

Mitazamo mingine

• Wingi-tamaduni - Ingawa nadharia ya msingi ya saikolojia ina mizizi katika utamaduni wa Ulaya, kuna utambuzi unaokua kuwa kuna tofauti kati ya makabila na makundi mbalimbali ya kijamii na kwamba mifumo ya matibabu ya kisaikolojia yana haja ya kutilia maanani zaidi tofauti hizo. Zaidi, vizazi vifuatazo uhamiaji wa wahamiaji vitakuwa na mchanganyiko wa tamaduni mbili au zaidi- ikiwa ni pamoja na mambo kutoka kwa wazazi na jamii jirani-na utaratibu huu wa ubadilishanaji tamaduni unaweza kuwa na jukumu kuu katika matibabu (na inaweza kuwa yenyewe ni tatizo linalowasilishwa). Utamaduni huathiri mawazo kuhusu mabadiliko, kutafuta msaada, mahali maalum pa kudhibiti mamlaka, na umuhimu wa mtu binafsi dhidi ya kundi, yote ambayo inaweza kusababisha mgongano na hali zilizotambulika katika tawala za nadharia na vitendo vya matibabu ya kisaikolojia. Kwa hivyo, kuna harakati inayokua ya kuunganisha maarifa ya utamaduni wa vikundi mbalimbali ili kufahamisha utendaji wa matibabu katika njia bora zaidi kimila na njia yenye ufanisi zaidi.

• Ufeministi - tiba ya wanawake ni mwelekeo unaotokana na tofauti kati ya asili ya nadharia ya kisaikolojia nyingi (ambazo zina waandishi wa kiume) na wengi wa watu wanaotafuta ushauri kuwa wanawake. Inalenga masuala ya jamii, utamaduni, na sababu za kisiasa na ufumbuzi yanayokabiliwa katika mchakato wa ushauri. Inamhimiza mteja waziwazi kushiriki katika ulimwengu kwa njia ya kijamii na kisiasa zaidi.

• Saikolojia chanya - saikolojia Chanya ni utafiti wa kisayansi wa furaha ya binadamu na ustawi, ambao ulianza kupata kasi mnamo 1998 kutokana na wito wa Martin Seligman, kwa wakati huo rais wa APA. Historia ya saikolojia inaonyesha kwamba fani imekuwa kimsingi imejitolea kushughulikia ugonjwa wa akili kuliko ustawi ya akili. Lengo kuu la Saikolojia chanya inayotumika, kwa hiyo, ni kuongeza uzuri wa maisha yale mtu anayopitia na uwezo wa kustawi kwa kukuza mambo kama matumaini juu ya siku zijazo, hisia za mtiririko katika wakati wa sasa, na sifa za kibinafsi kama ujasiri uvumilivu, na kuwajali wengine. Kwa sasa kuna ushahidi wa awali wa kuonyesha kwamba kwa kukuza sehemu tatu za Seligman za furaha -hisia chanya (maisha mazuri), ushiriki (maisha husika), na maana (maisha yenye maana)-tiba chanya inaweza kupungua unyogovu wa kiafya.

Kuunganisha

atika miongo michache iliyopita, kumekuwa na harakati zinazokua kwa kujumuisha mbinu mbalimbali za tiba, hasa kwa ongezeko la ufahamu wa utamaduni, jinsia, kiroho, na masuala ya aina ya kijinsia. Wanasaikolojia wa kiafya wanaanza kuangalia uwezo na udhaifu mbalimbali wa kila mwelekeo wakati huku pia wakifanya kazi na fani zinazohusiana, kama vile sayansi ya neva, sayansi ya jeni, baiolojia ya kubadilika, na taaluma ya athari za dawa za magonjwa ya akili. Matokeo yake ni kuongezeka kwa utekezaji wa mseto wa nadharia, huku wansaikolojia wakijifunza mifumo mbalimbali na mbinu za tiba zenye ufanisi zaidi kwa nia ya kutoa suluhisho bora kwa tatizo lolote.

Maadili ya kitaaluma

Fani ya saikolojia kiafya katika nchi nyingi iko chini ya kanuni za maadili. Nchini Marekani, maadili ya kitaalamu kwa kiasi kikubwa hufafanuliwa na Kanuni za Maadili za APA, ambazo ni tano: vitendo vinavyoimarisha wengine na kutotenda madhara, uaminifu na uwajibikaji, Uaminifu, haki, na kuheshima Haki za Watu na Adhima. Mambo kindani yanashughulikia jinsi ya kutatua masuala ya kimaadili, uwezo, uhusiano wa kibinadamu, kwa siri na usiri, matangazo, kumbukumbu, ada, mafunzo, utafiti, kuchapisha, tathmini, na tiba.

Ulinganishi na taaluma nyingine za afya ya akili

Saikiatria

Fluoxetine hydrochloride, iliyoitwa Prozac naye Lilly, ni dawa dhidi ya mfadhaiko ya kawaida kuagizwa na wanasaikayatria. Kuna harakati ndogo lakini inayoongezeka ya kutoa uhuru wa kuagiza kwa wanasaikolojia waliohitimu.

Ingawa wanasaikolojia wa kiafya na wataalamu wa saikolojia wanaweza kusemekana kuwa na lengo sawa la msingi- kupunguza dhiki ya akili-mafunzo yao, mtazamo, na mbinu mara nyingi ni tofauti kabisa. Pengine tofauti kubwa zaidi ni kwamba wanasaikayatria wana leseni za utabibu. Kwa hivyo, mara nyingi wanasaikiatria hutumia mifumo ya matibabu kutathmini matatizo ya kisaikolojia (yaani, wale wanaowatibu huonekana kama wagonjwa walio na ugonjwa) na hutegemea dawa za akili kama njia kuu ya kushughulikia ugonjwa -ingawa wengi pia hutumia matibabu ya kisaikolojia. Wanasaikayatria na wansaikolojia wa kimatibabu (ambao ni wanasaikolojia wa kiafya ambao pia wana leseni za kuagiza) wana uwezo wa kufanya majaribio ya kimwili, kuagiza na kutafsiri vipimo vya maabara na EEG, na wanaweza kuagiza masomo ya kupima ubongo kama vile CT au CAT, MRI, na ubainishaji wa PET.

Wanasaikolojia wa kiafya kwa ujumla hawatoi maagizo ya dawa, ingawa kuna harakati za kukua kwa psychologists kuwa na marupurupu maagizo. Haki hizi za kimatibabu zinahitaji mafunzo na elimu ya ziada. Hadi sasa, wanasaikolojia wa kimatibabu wanaweza kuagiza dawa za akili katika Guam, New Mexico, na Louisiana na wanasaikolojia wa kijeshi.

Saikolojia ya ushauri

Wanasaikolojia wa shauri hutafiti na kutumia njia nyingi za kusaidia na zana kama wanasaikolojia wa kiafya, ikiwa ni pamoja na matibabu ya kisaikolojia na tathmini. Kijadi, wanasikolojia wa ushauri huwasaidia watu kwa kile kinachoweza kuzingatiwa kuwa matatizo ya kisaikolojia ya kawaida au wastani -kama vile hisia za wasiwasi au huzuni unaosababishwa na mabadiliko makubwa au matukio maishani. Wanasaikolojia wengi wa ushauri pia hupewa mafunzo maalum katika tathmini ya kazi, tiba ya kikundi, na ushauri wa uhusiano, ingawa baadhi ya wanasaikolojia wa ushauri pia hufanya kazi na matatizo makubwa zaidi ambayo wanasaikolojia wa kiafya wamepewa mafunzo kuyashughulikia, kama vile shida ya akili au kichaa.

Kuna programu chache uzamili za saikolojia ya ushauri kuliko zile za saikolojia ya kimatibabu na mara nyingi huwa chini ya idara ya elimu badala ya saikolojia. Taaluma hizi mbili zinaweza kupatikana zinaweza kupatikana zikifanya kazi katika mazingira yote sawa lakini wanasaikolojia wa ushauri mara nyingi zaidi hufanya kazi katika vituo vya ushauri vya vyuo vikuu ikilinganishwa na wanasaikolojkia wa kiafya wanaokuwa katika hospitali na utendaji wa kibinafsi. Taaluma hizi mbili zinaingilia sana na tofauti baina yao inaendelea kupungua.

Saikolojia ya Shule

Wanasaikolojia wa shule kimsingi wanahusika na ustawi wa kielimu, kijamii na kihisia wa watoto na vijana katika mazingira ya kishule. Nchini Uingereza, ni inayojulikana kama "wanasaikolojia elimu". Kama wanasaikoloijia wa kiafya (na ushauri), wanasaikolojia wa shule wenye shahada za udaktari wanastahiki kupata leseni kama wanasaikolojia wa huduma za afya, na wengi hufanya kazi katika kliniki za kibinafsi. Tofauti na wanasaikolojia wa kiafya, watapewa mafunzo zaidi katika elimu, maendeleo ya mtoto na tabia, na saikolojia ya kujifunza. Digrii za kawaida ni pamoja na Shahada ya Mtaalamu wa Elimu (Ed.S.), Daktari wa Falsafa (Ph.D.), na Daktari wa Elimu (Ed.D.).

Majukumu ya kikazi ya kijadi ya wanasaikolojia wa shule wanaofanya kazi katika mazingira ya shule yametilia mkazo zaidi juu ya tathmini ya wanafunzi kuamua kustahiki kwao kwa ajili ya kupata huduma maalum ya elimu katika shule, na kwa kushauriana na walimu na wataalamu wengine wa shule ili kubuni na kutekeleza maingilio kwa niaba ya wanafunzi. Majukumu mengine makubwa pia yanajumuisha kutoa huduma kwa mtu binafsi ama kikundi cha watoto na familia zao, kuandaa mipango ya kuzuia (km kwa kupunguza kuacha shule), kutathmini mipango ya shule, na kufanya kazi na walimu na watendaji ili kusaidia kuongeza ufanisi wa mafundisho, katika darasa na kimfumo.

Matibabu ya kazi ya kijamii

Wafanyakazi wa kijamii hutoa huduma mbalimbali, kwa ujumla zinazohusiana na matatizo ya kijamii, vyanzo vyao, na ufumbuzi. Wakiwa na mafunzo maalum, wafanyakazi wa kijamii pia wanaweza kutoa ushauri wa kisaikolojia (katika Marekani na Kanada), pamoja na kazi zaidi ya jadi ya jamii. Shahada ya uzamili katika Kazi ya Kijamii nchini Marekani ni mpango wenye wasili sitini unaochukua miaka miwili, na unaojumuisha angalau mwaka mmoja wa masomo ya utendaji katika fani (miaka miwili kwa matabibu).

Matibabu ya utendaji

Tiba ya utendajimara nyingi hufupishwa kama OT-ni "matumizi au shughuli za ubunifu katika matibabu au ukarabati kwa watu walemavu kimwili, kitambuzi, au kihisia". Kwa kawaida sana, matabibu hufanya kazi na watu wenye ulemavu ili kuwawezesha kuongeza ujuzi na uwezo wao. Matabibu wa tiba ya kazi ni wataalamu wenye ujuzi ambao elimu yao inajumuisha utafiti wa ukuaji wa binadamu na maendeleo ikitilia mkazo maalum vipengele vya mazingira vya kimwili, kihisia, kisaikolojia, kijamii na kiitikadi, kitambuzi vya ugonjwa na majeraha. Wao kwa kawaida hufanya kazi pamoja na wanasaikolojia wa kiafya katika mazingira kama vile ya wagonjwa wa kulazwa na wagonjwa wasiolazwa wa afya ya akili,kliniki za usimamizi wa maumivu, kliniki za shida za kula, na huduma za maendeleo ya watoto. OT hutumia makundi ya kusaidiana, vikao binafsi vya ushauri, na njia zinazotegema utendi ili kushughulikia dalili za shida za akili na kuongeza uwezo wa utendajikazi katika maisha.

Ukosoaji na ubishi

Saikolojia ya kimatibabu ni fani iliyo na sehemu nyingi na kumekuwa na mvutano unarudiwarudiwa juu ya kiwango ambacho utendaji wa kiafya ungethibitiwa kwa matibabu yanayoungwa mkono na utafiti wa kijarabati. Licha ya baadhi ya ushahidi kuonyesha kuwa aina zote kubwa za kimatibabu zina ufanisi karibu sawa, bado kuna mjadala kuhusu effektiva ya aina ya matibabu mbalimbali katika matumizi ya saikolojia ya kimatibabu.

Imeripotiwa kwamba saikolojia ya kimatibabu imejishirikisha kinadra na vikundi vya wateja na huelekea kubinafsisha matatizo inayopelekea kutotiliwa maanani kwa masuala ya kiuchumi, kisiasa na kijamii masuala ya usawa, ambayo yanaweza kuwa si wajibu wa mteja. Imesemekana kuwa utendaji wa tiba za kiafya ni inevitably akamtibu na usawa nguvu, ambayo inaweza kutumika kwa ajili ya mema na mabaya. Harakati muhimu ya kisaikolojia imesema kuwa saikolojia ya kimatibabu, na nyingine na taaluma nyingine zinazounda kundi la"psy", mara nyingi hushindwa kushirikisha au kushughulikia kutokuwa na usawa wa mamlaka na tofauti za mamlaka na inaweza kuwa na jukumu kubwa katika jamii kwenye udhibiti wa maadili ya ukosefu, kukaidi, na kukosa utulivu.

Uhariri wa Oktoba 2009 katika jarida la Asili unaonyesha kwamba idadi kubwa ya wataalamu wa saikolojia ya kimatibabu nchini Marekani hufikiria kuwa ushahidi wa kisayansi"si muhimu kama wao binafsi - kwamba hauzidi uzoefu - wao wa kiafya".

Majarida ya Saikolojia ya Kimatibabu

Faili:Psychologicalcliniccover.jpg

Jalada la Kliniki ya kisaikolojia, ya jarida la kwanza la saikolojia ya kimatibabu, lililochapishwa mwaka 1907 na Lightner Witmer

Ifuatayo inawakilisha (haijakamilika) orodha ya majarida muhimu katika au yanayohusiana na fani ya saikolojia ya kimatibabu: majarida kijarabati yaliyochapishwa na APA

Wenye ushawishi mkubwa

• Aaron Beck
• Abraham Maslow
• Albert Bandura
• Albert Ellis
• Alfred Adler
• Anna Freud
• Carl Gustav Jung
• Carl Rogers
• David Shakow
• Donald Woods Winnicott
• Erich Fromm
• Erik H. Erikson
• Fritz Perls
• George Kelly
• Gordon Allport
• Hans Eysenck
• Harry Stack Sullivan
• Heinz Kohut
• Irvin Yalom
• James Bugental
• John Bowlby
• John Gottman
• Joseph Wolpe
• Karen Horney
• Lightner Witmer
• Milton H. Erickson
• Otto F. Kernberg
• Otto Rank
• Robert Yerkes
• Rollo May
• Ronald David Laing
• Sigmund Freud
• Stanislav Grof
• Marsha M. Linehan
• Martin Seligman
• Mary Ainsworth
• Melanie Klein
• Shoma Morita
• Viktor Frankl
• Wilhelm Reich

Viungo vya nje

Wikiquote ina mkusanyiko wa dondoo kuhusu:

Psychology

• Shule ya Kimarekani ya Saikolojia ya Kimatibabu
• Chama cha Marekani cha Tiba ya Ndoa na Familia Archived 24 Oktoba 2009 at the Wayback Machine.
• Bodi ya Taaluma ya Saikolojia ya Marekani
• Mapitio ya kila mwaka ya Saikolojia ya Kimatibabu Archived 20 Januari 2009 at the Wayback Machine.
• Shirika la APA la Saikolojia ya Kimatibabu (Idara ya 12)
• Blogu ya Kazi za Saikolojia Archived 15 Julai 2011 at the Wayback Machine. Makala na bidhaa nyingine nzuri kuhusu Kazi katika Saikolojia
• Muungano wa Bodi za Majimbo na Mikoa ya Saikolojia (ASPPB) Archived 22 Februari 2011 at the Wayback Machine.
• Habari kwenye fani ya saikolojia kutoka Idara ya Marekani ya Kazi, Ofisi ya Takwimu za Kazi Archived 4 Januari 2012 at the Wayback Machine.
• Jamii ya kimataifa ya Saikolojia ya Kimatibabu Archived 11 Desemba 2006 at the Wayback Machine.
• Jarida la Saikayatria ya Kiafya
• NAMI: Muungano wa Nchi Kuhusu ugonjwa wa akili
• Taasisi ya Taifa ya Afya ya Akili
• Saikolojia