Uranusi
Kuhusu matumizi ya jina Zohali kwa sayari hii tazama kipengele cha "Asili ya jina"
| Uranusi | |
|---|---|
 Picha yenye rangi halisi ya Uranusi kama ilivyoonwa na Voyager 2 mnamo 22 Januari 1986. | |
| Ugunduzi | |
| Mgunduzi | William Herschel |
| Tarehe | 13 Machi 1781 |
| Jina | |
| Asili ya jina | Kla. Ūranus, kutokana na Kgk. Οὐρᾰνός (Ouranós) |
| Alama | .svg){kind=small} |
| Tabia za mzunguko | |
| Mkaribio | km 2,735,560,000 au 18.2861 |
| Upeo | km 3,006,390,000 au 20.0965 |
| km 2,870,972,000 au 19.19126 | |
| Uduaradufu | 0.04717 |
| siku 30,688.5 miaka 84.0205 | |
| Mwinamo | 0.773° toka njia ya Jua |
| Miezi | 27 |
| Tabia za maumbile | |
| km 25,362±7 mara 3.976 ya Dunia | |
| Tungamo | kg 8.6810×1025 mara 14.536 ya Dunia |
| g/cm3 1.27 | |
Uvutano wa usoni | m/s2 8.69 |
| km/s 21.3 | |
| siku −0.71832 | |
| siku −0.71833 | |
| Weupe | 0.300 (Bond) 0.488 (jiometri) |
| Halijoto | K 76 (−197.2°C) |
Asili ya jina
Waswahili wa kale hawakujua sayari hii. Uranusi ni jina la kimataifa lililoteuliwa katika karne ya 19 baada ya majadiliano marefu kati ya wanaastronomia wa Ulaya. Ni jina la mungu wa Ugiriki ya Kale Urano (Kgi.Οὐρανός) aliyeaminiwa kuwa mungu wa anga. Lugha nyingi duniani zimepokea jina hili kwa sababu astronomia ya zamani haikujua sayari hii.
Vitabu kadhaa vinatumia jina la Kiswahili Zohali[1] [2] [3] kwa kufuata kamusi ya KAST; lakini hili ni jina la Kiswahili kwa sayari ya sita (Kng. Saturn).[4]
Tabia
Ni sayari kubwa ya tatu ya Mfumo wa Jua hata kama mada yake ni hasa gesi iliyoganda. Jumla ya masi yake ni mara 14 ya dunia hivyo ni sayari nyepesi kulingana na ukubwa wake. Kipenyo chake ni takriban kilomita 50,000[5].
Inazunguka Jua kwenye obiti inayochukua miaka 84. Umbali wake na Jua ni takriban mara 19 umbali wa Jua na Dunia au kilomita bilioni 2.9; afeli yake ni vizio astronomia 20.11 na periheli yake ni vizio astronomia 18.33.
Hadi mwaka 2023 miezi 27 iligunduliwa. Miezi mikubwa huitwa Miranda, Arieli, Umbrieli, Titania na Oberoni. Ina pia pete kadhaa yaani mawingu ya vumbi, barafu na mawe madogo ambayo ni nyembamba na kuzunguka sayari kwa umbo la pete. Pete za Uranusi ni hafifu kuliko zile za Zohali.
Uranusi inaonekana kama nyota hafifu sana yenye mwangaza wa 5.6 - 6. Kutokana na kuwa hafifu vile na mwendo wake wa pole hakuna utamaduni wowote wa kale ulioitambua kuwa sayari. Ilitambuliwa mara ya kwanza kuwa sayari na tarehe 13 Machi 1781 na William Herschel.
Tazama pia
Marejeo
- ↑ Wallah, W.B. & Mwamburi, J. Kiswahili mufti darasa la 8: Mwongozo wa mwalimu. Longhorn, 2009. ISBN 99966491066
- ↑ TESSA - Teacher Education in Sub Saharan Africa. Nishati na Mwendo: Kutoka Ardhini kenda kwenye nyota – kutumia Zana Kifani Archived 9 Aprili 2016 at the Wayback Machine.. Available at: www.tessafrica.net
- ↑ Waweru, M.; Makombo, H; Vonuoli, A.; Kashihiri, C.; Mwayani, J.Hutua za Kiswahili: Masomo ya Msingi 8. East African Educational Publishers ltd., 1ed, 290p., 2005. ISBN 9966-25-403-X
- ↑ KAST ni kamusi ya pekee inayotumia "Zohali" kwa sayari hii. Kamusi za KKK/ESD ya TUKI na M-J SES zinaonyesha "Zohali" kwa sayari ya sita na "Uranus" kwa sayari hii. Linganisha ukurasa wa Majadiliano:Sayari
- ↑ Uranus - by the numbers, tovuti ya NASA, iliangaliwa Januari 2021
|
Makala hii kuhusu mambo ya sayansi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Uranusi kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |