Kunawa mikono

Kunawa mikono ni tendo la utamaduni na ustaarabu kote duniani tangu muda mrefu.

Bango linalohimiza kunawa mikono.

Kunawa mikono kama kinga dhidi ya virusi vya Corona

Kuenea kwa haraka kwa maambukizo ya Covid-19 katika ulimwengu huu kumesababisha biashara nyingi kufungwa na watu wengi kuugua sana na kufa. Jitihada kubwa zimetumika kuzuia kuenea kwa Coronavirus, na kupunguza idadi ya maambukizo mapya.

Wakati viongozi wa afya wanaendelea kutumia sayansi kufuatilia maambukizi mapya na sayansi ya matibabu ili kutibu watu walioambukizwa na hatimaye kuendeleza tiba bora na chanjo dhidi ya ugonjwa huo, kila mmoja anaweza kuzuia kuenea kwa ugonjwa huo. Kuzuia mara nyingi kunaweza kufanyika kwa gharama ndogo au bila gharama, ni bora sana na inahitaji tu tubadili tabia zetu ili tuweze kuchukua hatua tusijiambukize sisi, familia zetu na jamii zetu na virusi hivyo hatari.

Katika makala hii tutaangalia kwa karibu jinsi gani kuosha mikono na hatua nyingine za usafi -kama zinazotumika kwa usahihi- zinaweza kuzuia maambukizi na wadudu na vimelea vyenye madhara. Pia tunaangalia changamoto ambazo baadhi ya jamii zinakumbana nazo katika kutekeleza hatua bora za usafi na jinsi gani changamoto hizo zinavyoweza kushindwa.

Unawaji wa mikono

Masomo kadhaa yameonyesha kuwa njia moja ya ufanisi na ya gharama nafuu ya kuzuia kuenea kwa magonjwa ya kuambukiza kama vile Covid-19, ni kunawa mikono mara kwa mara kwa sabuni na maji tiririka. Wataalamu wa afya na wa magonjwa wanasema kuwa lazima daima kunawa mikono:

• Baada ya kutumia bafu.
• Baada ya kuosha mtoto upande wa chini.
• Kabla ya kulisha mtoto.
• Kabla ya kuandaa chakula na baada ya utunzaji wa nyama au samaki mbichi.
• Baada ya kutibu kidonda.
• Baada ya kukohoa, au kushika pua.
• Baada ya kushughulikia wanyama au taka wanyama.
• Baada ya kugusa taka.
• Baada ya kugusa uso katika nafasi za umma.

Jinsi ya kunawa mikono

Ni wazi kwamba kila mara kuosha mikono kwa sabuni na maji ni tabia muhimu ya afya. Hata hivyo, kuosha mikono kuna ufanisi tu kama kumefuata utaratibu. Kunawa mikono vizuri lazima kujumuishe:

• Daima kuosha mikono kwa sabuni na maji. Sabuni ya kawaida ni kama ufanisi wa kupambana na bakteria. Kama sabuni haipo, majivu yanaweza kutumika kama mbadala.
• Njia nyingine ya ufanisi ya kunawa mikono – na kutunza maji - ni kutumia dawa ya kusafisha mikono ambayo ina angalau asilimia sitini ya alkoholi, ikipatikana. Kitakasa mikono kinaweza kununuliwa katika maduka ya dawa au maduka makubwa. Hata hivyo, wakati hayo hayapatikani, kutumia sabuni na maji tiririka safi ni sawa na kwa ufanisi.
• Kusugua mikono pamoja kwa nguvu angalau sekunde ishirini. Sugua kati ya vidole, nyuma ya mikono, mikono na chini ya kucha.
• Kukausha mikono vizuri na taulo safi.

Baadhi ya jamii hawana uwezo wa maji safi ya kutosha. Hadi sasa, tumeona kwamba maji safi, ni muhimu kwa kunawa mikono yako vizuri ili kujitetea dhidi ya wadudu asiyeonekana. Katika sehemu inayofuata, Tunatazama kile tunachoweza kufanya wakati maji safi hayapo.

Njia mbadala za kuhakikisha maji yawe safi

Kama maji safi si ya kutosha, yale yanayopatikana katika mito au mabwawa yanaweza kutibiwa ili kuua wadudu wasioonekana. Kwa ufupi, tiba inapaswa kuhusisha:

(a) Mashina: hii inahusisha kuondoa chembe kubwa na mara nyingi zaidi ya 50% ya wadudu kutoka maji.

(b) Kuchuja: kuondosha chembe ndogo kutoka maji chafu na mara nyingi hadi 90% ya wadudu wasioonekana.

(c) Kuua vijidudu vya maji chafu kama hatua ya mwisho katika mchakato wa kuyatibu itakuwa kuua wadudu waliyobaki .

Chujio ya Biosand huchuja na kuvunja maji machafu, na ni rahisi kuijenga; imeundwa na kituo cha maji mbadala na teknolojia ya usafi.

Mara baada ya maji kutakaswa, ni lazima kuwahi kunawa mikono. Idadi ya vifaa rahisi, kwa kutumia vifaa vya ufungaji rahisi inaweza kujengwa. Peter Morgan ameweka pamoja mwongozo ambao huchota juu ya uzoefu wake nchini Zimbabwe na Marekani.

Hitimisho

Wakati dunia imepatwa na janga la Covid-19, ugonjwa unaotishia maisha yetu, mabadiliko mbalimbali ya ziada katika tabia kama vile kuvaa barakoa usoni katika umma huwa muhimu.

Tanbihi

Makala hii kuhusu mambo ya utamaduni bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Kunawa mikono kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.