Mzingo aktiki

Mzingo aktiki (kwa Kiingereza: Arctic circle) ni mstari wa kudhaniwa kwenye uso wa Dunia kwa latitudo ya 66° 33' 49 hivi. Umbali wake na ncha ya kaskazini ni takriban kilomita 2,600.

Mstari wa mzingo aktiki kwenye ramani ya Dunia.

Mzingo aktiki kwenye ramani ya Aktiki.

Kinyume chake ni mzingo antaktiki upande wa kaskazini ya Dunia.

Ufafanuzi wa mzingo aktiki

Mzingo aktiki unafafanuliwa na latitudo ambako Jua linaanza kuonekana kwa saa 24 mfululizo kwenye solistasi ya Juni, mnamo tarehe 21 au 22. Latitudo yake unabadilika kidogo mara kwa mara pamoja na kucheza kwa mhimili wa mzunguko wa Dunia.

Maana ya mzingo aktiki

Maana kwenye siku ya solistasi ya Juni (mnamo 21 Juni), Jua halitui tena chini ya upeo wa macho ndani ya mzingo aktiki hata saa za usiku wa manane. Kadiri latitudo inavyopungua, yaani tukielekea zaidi kwenda kaskazini na kukaribia ncha, kipindi cha mchana kinarefuka hadi kufikia nusu mwaka nchani kabisa.

Kinyume chake, ndani ya mzingo aktiki kwenye siku ya solistasi ya Desemba (mnamo 21 Desemba), Jua halichomozi tena juu ya upeo. Hii haimaanishi giza kabisa wakati wa mchana lakini hakuna zaidi ila nuru ya mapambazuko saa 6 mchana. Kadiri tunavyokaribia ncha yaani kufika kaskazini, kipindi cha usiku na giza kabisa hurefuka hadi kufikia nusu mwaka nchani kabisa.

Jiografia

Mzingo aktiki una urefu wa kilomita 16,000 hivi. Maeneo ndani yake ni takribani kilomita za mraba 20,000,000 ambayo sawa na asilimia 4 za uso wa Dunia.

Mzingo Aktiki hupita kwenye sehemu zifuatazo: Bahari Aktiki, Rasi ya Skandinavia, Asia ya Kaskazini (Siberia), Amerika Kaskazini, na Greenland. Nchi nane huwa na maeneo ndani ya mzingo aktiki: Norwei, Uswidi, Ufini, Urusi, Marekani (Alaska), Kanada (Yukon, Northwest Territories, na Nunavut), Denmark (Greenland), na Iceland (kisiwa cha Grímsey).

Tabianchi

Tabianchi ndani ya mzingo aktiki kwa jumla ni baridi. Lakini pwani za Norwei si baridi sana kwa sababu zinapitiwa na maji ya Mkondo wa Ghuba unaopeleka maji ya vuguvugu kutoka ikweta hadi Norwei na Urusi kaskazini-magharibi ambako hayaruhusu maji ya bahari kuwa barafu wakati wa baridi kali. Hata ndani ya mzingo aktiki inawezekana kuwa na vipindi vya joto kabisa kwa muda mfupi; mfano mjini Norilsk (Krasnoyarsk Krai, Urusi) halijoto inaweza kupita sentigredi 30 kwenye mwezi wa Julai, lakini wakati wa Januari inaweza kushuka hadi sentigredi -50 (chini ya sifuri).

Wakazi

Kutokana na ukali wa tabianchi hakuna watu wengi wanaoishi ndani ya mzingo aktiki, kote duniani hawazidi milioni 4 kwa jumla. Kuna wakazi asilia waliowahi kuishi huko kwa miaka elfu kadhaa, kama vile Waeskimo au Waindio wa kaskazini. Siku hizi hao ni takriban asilimia 10 ya watu wote wanaoishi upande wa kaskazini wa mzingo aktiki Takriban miaka 20,000 hadi 30,000 iliyopita makundi ya watu walihama kutoka Siberia wakivuka mlangobahari wa Bering na kuingia Amerika Kaskazini.

Miji mikubwa ndani ya mzingo aktiki iko katika Urusi, Norwei na Uswidi: Murmansk (wakazi 295,374), Norilsk (178,018), Tromsø (75,638), Vorkuta (58,133), na Kiruna (16,936).

Kwa upande wa Amerika hakuna miji mkubwa: Sisimiut (Greenland), ina wakazi wapatao 5,000 na Utqiagvik, Alaska ina wakazi 4,000.

Sehemu kwenye Mzingo Aktiki

Kuanzia meridiani ya sifuri na kuelekea mashariki, mzingo aktiki unapita hapa:

Majiranukta Nchi, mkoa au bahari Maelezo 66°34′N 0°0′E  Atlantiki Bahari ya Norwei 66°34′N 12°3′E Kigezo:NOR Visiwa vya Træna, Nordland 66°34′N 12°18′E Atlantiki Trænfjorden, Bahari ya Norwei 66°34′N 12°29′E Kigezo:NOR Visiwa vya Nesøya, Nordland 66°34′N 12°41′E Atlantiki Nesøyfjorden, Bahari ya Norwei 66°34′N 12°49′E Kigezo:NOR Visiwa vya Storseløya, Nordland 66°34′N 12°52′E Atlantiki Kvarøyfjorden, Bahari ya Norwei 66°34′N 12°57′E Kigezo:NOR Visiwa vya Rangsundøya, Nordland 66°34′N 13°3′E Atlantiki Værangfjorden, Bahari ya Norwei 66°34′N 13°12′E Kigezo:NOR Nordland 66°34′N 15°33′E  Uswidi Norrbottens län (Mikoa ya Lapland (Uswidi)na Norrbotten) 66°34′N 23°51′E  Finland Lapland 66°34′N 29°28′E  Urusi Karelia 66°34′N 31°36′E Murmansk Oblast 66°34′N 32°37′E Karelia 66°34′N 33°10′E Murmansk Oblast 66°34′N 33°25′E Bahari Aktiki Kandalaksha Gulf, Bahari Nyeupe, Bahari ya Barents 66°34′N 34°28′E  Urusi Rasi ya Kola, Murmansk Oblast — for about km 7 (mi 4.3) 66°34′N 34°38′E Bahari Aktiki Kandalaksha Gulf, Bahari Nyeupe, Bahari ya Barents 66°34′N 35°0′E  Urusi Rasi ya Kola, Murmansk Oblast 66°34′N 40°42′E Bahari Aktiki Bahari Nyeupe, Bahari ya Barents 66°34′N 44°23′E  Urusi Nenets Autonomous Okrug 66°34′N 50°51′E Komi Republic 66°34′N 63°48′E Yamalo-Nenets Autonomous Okrug 66°34′N 71°5′E Bahari Aktiki Ghuba ya Ob, Bahari ya Kara 66°34′N 72°27′E  Urusi Yamalo-Nenets Autonomous Okrug 66°34′N 83°3′E Krasnoyarsk Krai 66°34′N 106°18′E Sakha Republic 66°34′N 158°38′E Chukotka Autonomous Okrug 66°34′N 171°1′W Bahari Aktiki Bahari ya Chukchi 66°34′N 164°38′W Marekani Seward Peninsula, Alaska 66°34′N 163°44′W Bahari Aktiki Kotzebue Sound, Bahari ya Chukchi 66°34′N 161°56′W Marekani Alaska—ukipita katikaSelawik Lake 66°34′N 141°0′W  Kanada Yukon 66°34′N 133°36′W Northwest Territories, ukipita katikaGreat Bear Lake 66°34′N 115°56′W Nunavut 66°34′N 82°59′W Bahari Aktiki Foxe Basin 66°34′N 73°25′W  Kanada Nunavut (Baffin Island), ukipita katikaNettilling Lake na Auyuittuq National Park (sign location) 66°34′N 61°24′W Atlantiki Mlangobahari wa Davis 66°34′N 53°16′W Kigezo:GRL ukipita katikaKangerlussuaq Fjord na Schweizerland 66°34′N 34°9′W Atlantiki Mlangobahari wa Denmark 66°34′N 26°18′W Greenland Sea 66°34′N 18°1′W  Iceland Island of Grímsey 66°34′N 17°59′W Atlantiki Greenland Sea 66°34′N 12°32′W Bahari ya Norwei

A sign along the Dalton Highway marking the location of the Arctic Circle in Alaska Arctic Circle line in Rovaniemi, Ufini Aurora Borealis above Arctic Circle sign along the Dempster Highway in Yukon at 66°33′55″N 136°18′26″W

Picha

• A sign on Vikingen island marking the Arctic Circle in Norwei
  A sign on Vikingen island marking the Arctic Circle in Norwei
• 
  The Arctic Circle on Grímsey in Iceland
• 
  Arctic Circle sign by the Inland Line railway, Uswidi
• 
  The Arctic Circle in the Karelia, Urusi
• 
  Arctic Circle sign by the Yamalo-Nenets Autonomous Okrug, Urusi
• 
  A sign in the Sakha Republic (Yakutia), Urusi