Papa Mbingusi

Papa mbingusi
Mbingusi kichwa-figo (Sphyrna lewini)
Uainishaji wa kisayansi
Himaya: Animalia Faila: Chordata Oda ya juu: Selachimorpha Oda: Carcharhiniformes Familia: Sphyrnidae T. N. Gill, 1872
Ngazi za chini
Jenasi 2: Eusphyra T.N. Gill, 1862 Sphyrna Raf., 1810

Papa mbingusi, mbingusi au papa nyundo ni kundi la papa katika familia Sphyrnidae. Jina la tatu imepewa kwa ajili ya muundo usio wa kawaida na kipekee wa vichwa vyao, ambao ni bapa na kupanuliwa hivyohivyo katika umbo la "nyundo" liitwalo kefalofoili. Takriban spishi zote za mbingusi huwekwa katika jenasi Sphyrna wakati mbingusi kichwa-mabawa awekwa katika jenasi yake Eusphyra. Kazi nyingi si lazima za ujima wa kipekee zimependekezwa kwa ajili ya cephalofoil, ikiwa ni pamoja na mapokezi ya hisia, kufanya maneva, na kudanganya mawindo. Mbingusi wanapatikana ulimwenguni kote katika maji ya joto pamoja na mikanda ya pwani na rafu za bara. Tofauti na papa wengi, mbingusi huogelea kwa kawaida kwa vikundi wakati wa mchana, kuwa wawindaji pekee wakati wa usiku. Baadhi ya vikundi hivi vinaweza kupatikana karibu na kisiwa cha Malpelo katika Colombia, Visiwa vya Cocos mbali ya Costa Rica, na karibu ya Molokai katika Hawaii. Kundi kubwa pia huonekana katika bahari ya Afrika ya Kusini na Mashariki.

Wasifu

Aina inayojulikana inaanzia kutoka m 0.9 hadi m 6 (futi 3.0 kwa 19.7) kwa urefu na uzito kuanzia kilo 3 hadi 580 (lb 6.6 kwa 1,278.7). Wao kwa kawaida ni kijivu hafifu na kivulivuli cha ukijani. Matumbo yao ni myeupe inayowaruhusu kujichanganya kwenye bahari wakati wakiangaliwa kutoka chini na kunyemelea mawindo yao. vichwa vyao vina michomozo ya pembeni ambayo huwapa umbo kama nyundo.

Mbingusi wana midomo midogo isiyo na uwiano na wanaonekana kufanya mengi ya uwindaji wa chini. Pia wanajulikana kwa kuunda vikundi wakati wa mchana, wakati mwingine katika makundi ya zaidi ya 100. Jioni, kama papa wengine, wanakuwa wawindaji peke. National geographic wanaeleza kwamba mbingusi wanaweza kupatikana katika maji ya joto ya kitropiki, lakini wakati wa majira ya joto mbingusi hushiriki katika uhamiaji halaiki kutafuta maji baridi.

Uainishaji na mageuko

Kwa vile papa hawana mifupa yenye minero ni mara chache kutunzwa kisukuku, ni meno yao pekee ambayo kawaida huwa yanapatikana kama visukuku. Mbingusi wanaonekana kuhusiana kwa karibu na papa wa familia Carcharhinidae ambao waligeuka wakati wa kipindi cha katikati cha elimu ya juu. Kwa mujibu wa utafiti wa DNA, babu wa mbingusi pengine aliishi wakati wa Miocene epoch takriban miaka milioni 20 iliyopita.

Kwa kutumia mitochondrial DNA, mti phylogenetic wa papa mbingusi ulionesha mbingusi kichwa-mabawa kama mshirika wake muhimu zaidi. Ilivyo mbingusi kichwa-mabawa ana "nyundo" iliyo kubwa zaidi katika uwiano na papa mbingusi, hii inaashiria kwamba papa mbingusi mababu wa kwanza pia walikuwa na nyundo kubwa.

Cephalofoil

Nadharia imepevushwa kuwa umbo kama nyundo la kichwa linaweza kuwa liligeuka (angalau kwa sehemu) kuimarisha maono ya mnyama. Uwekwaji wa macho, vyema kwenye pande za kichwa nyundo cha kipekee cha papa, inampa papa uono mzuri wa nyuzi 360 katika uso bapa wima, kumaanisha wanaweza kuona juu na chini yao kwa nyakati zote. [9] [10] Umbo la kichwa hapo awali lilidhaniwa kumsaidia papa kupata chakula, kusaidia katika maneva ya karibu na kuruhusu harakati ya kugeuka kwa kasi bila ya kupoteza utulivu. Hata hivyo, imegunduliwa kwamba muundo wa kawaida wa pingili za uti wa mgongo wake ulisaidia kufanya migeuko ya usahihi, mara nyingi zaidi kuliko umbo la kichwa chake, ingawa pia kinaweza hama na kutoa msaada. Kutoka kile kinachojulikana kuhusu mbingusi kichwa-mabawa, inaweza kuonekana kwamba sura ya kichwa cha nyundo inahusiana na mageuzi ya kazi za fahamu. Kama papa wote, mbingusi wana vinyweleo vya fahamu ambavyo ni vipokeziumeme viitwavyo ampullae za Lorenzini. Na kusambaza vipokezi juu ya eneo pana, kama vipapasio vikubwa vya redio, mbingusi wanaweza kumbeba mawindo kwa ufanisi zaidi.

Uzazi

Uzazi hutokea mara moja tu kwa mwaka kwa papa mbingusi, na mara nyingi hutokea kwa papa wa kiume kumuuma papa wa kike kwa ukali mpaka yeye anakubaliana kujamiana naye. Papa mbingusi anaonyesha ile hali ya uzazi na wakike kujifungua ili kuishi vijana. Kama papa wengine, utungisho ni ndani ambapo wakiume anahamisha manii kwa mwanamke kupitia moja ya viungo viwili vya intromittent vinavyoitwa claspers. Kiinitete kikuacho mara ya kwanza kinahimilishwa kwa kifuko cha kiiniyai. Wakati upatikanaji wa kiiniyai umekwisha, kifuko cha kiiniyai kilichoisha kinabadilishwa katika muundo linganifu na kondo la mamalia (huitwa "yolk sac plasenta" au "pseudoplacenta"), njia ambayo mama huwasilisha riziki hadi kuzaliwa. Mara papa mtoto anapozaliwa, hapewi huduma na wazazi kwa njia yoyote. Kawaida kuna mkumbo mmoja wa vitoto kati ya 12 hadi 15; isipokuwa mbingusi mkubwa ambaye huzaa mkumbo mmoja wa vitoto kati ya 20 hadi 40. Hawa papa watoto husongamana pamoja na kuogelea kuelekea maji joto hadi watakapofikia umri wa kutosha na ukubwa wa kutosha kuishi peke yao.

Mwaka 2007, mbingusi "bonnethead" alionekana kuwa na uwezo wa uzazi asexual kupitia automictic parthenogenesis, ambamo ova ya mwanamke inachanganyika na mwili kingamo kuunda zigoti bila ya haja ya mume. Huyu alikuwa papa wa kwanza anayejulikana kwa kufanya hivyo.

Mlo

Papa mbingusi wanajulikana kwa kula aina kubwa mbalimbali ya mawindo ikiwa ni pamoja na samaki, ngisi, pweza, crustaceans na papa wengine. Shepwa wanapendwa kipekee. Papa hawa mara nyingi huonekana wakiogelea kufuata kitako cha bahari, wakinyemelea mawindo yao. Kichwa chao cha kipekee hutumika kama silaha wakati wa uwindaji mawindo yao. Papa mbingusi anatumia kichwa chake kumbana chini stingrays na kumla ray wakati ray ni dhaifu na yupo katika mshtuko. [12] mbingusi mkubwa, huwa wanakuwa kubwa na fujo zaidi kuliko mbingusi wengi, mara kwa mara anahusika katika kuwala spishi wenzake, hula papa mbingusi wengine, ikiwa ni pamoja na watoto wake mwenyewe.

Spishi za Afrika

Papa mbingusi mkubwa

• Sphyrna lewini, Papa Mbingusi Kichwa-figo (Scalloped hammerhead)
• Sphyrna mokarran, Papa Mbingusi Mkubwa (Great hammerhead)
• Sphyrna zygaena, Papa Mbingusi Laini (Smooth hammerhead)

Spishi za mabara mengine

Bonnethead

• Eusphyra blochii (Winghead shark)
• Sphyrna corona (Scalloped bonnethead)
• Sphyrna gilberti (Carolina hammerhead)
• Sphyrna media (Scoophead)
• Sphyrna tiburo (Bonnethead)
• Sphyrna tudes (Smalleye hammerhead)

Mahusiano na binadamu

Papa mbingusi katika Atlantis Paradise Island

Katika aina tisa za mbingusi zinazojulikana, ni tatu tu wajulikanao kuwa hatari hasa kwa binadamu: mbingusi kichwa-figo, mkubwa na laini. Hadi 2013, mashambulizi 33 yametokea bila vifo.

Mbingusi mkubwa na kichwa-figo wameorodheshwa kwenye orodha nyekundu ya 2008 ya World Conservation Union (IUCN) kama walio hatarini, ambapo mbingusi "smalleye" ni waliotajwa kama wasiokuwa na uwezo. Hali waliyopewa papa hawa ni matokeo ya uvuvi wa kupita kiasi na mahitaji ya mapezi yao, urembo ghali. Miongoni mwa wengine, wanasayansi walionyesha wasiwasi wao kuhusu hatma ya mbingusi kichwa-figo katika Jumuiya ya Marekani kwa ajili ya mkutano wa kila mwaka wa maendeleo ya sayansi huko Boston. Vijana huogelea zaidi katika maji ya kina kifupi kando kando ya fukwe kote ili kuepuka wahasimu.

Mapezi ya papa yanatunukiwa kama urembo katika baadhi ya nchi katika Asia (kama vile China), na uvuvi wa kukithiri unawaweka papa mbingusi wengi katika hatari ya kutoweka. Wavuvi ambao huvuna wanyama hawa kawaida hukata mapezi yao na kutosa masalio ya samaki, ambao mara nyingi wanakuwa bado wapo hai, kurudi ndani ya bahari. [25] Tabia hii, inayojulikana kama finning, ni hatari kwa papa.

Katika utamaduni wa asili wa Hawaii, papa wanachukuliwa kuwa miungu ya bahari, walinzi wa wanadamu, na wasafishaji wa bahari dhidi viumbe vya ziada. Baadhi ya hawa papa wanaaminika kuwa wanafamilia ambao walikufa na kuzaliwa upya katika umbo la papa. Hata hivyo, baadhi ya Papa huchukuliwa ni wala watu, pia wanajulikana kama niuhi. Papa hawa ni pamoja na papa mweupe mkubwa, papa ngusi na papa-fahali. Papa mbingusi, anayejulikana pia kama mano kihikihi, hachukuliwi kama mla watu au niuhi; anachukuliwa kuwa moja ya papa mwenye kuheshimiwa zaidi baharini, ni aumakua. Familia nyingi za Hawaii huamini kuwa wanaye aumakua anayewaangalia na kuwalinda dhidi ya niuhi. Papa mbingusi anafikirika kuwa ni mnyama wa uzazi kwa baadhi ya watoto. Watoto wa Hawaii ambao huzaliwa na papa mbingusi kama ishara ya mnyama wanaaminika kuwa askari mashujaa na wamemaanishwa kusafiri baharini. Ni nadra sana kwa papa mbingusi kupita maji ya Maui, lakini wenyeji wengi wa Maui huamini kwamba papa mbingusi akipita kuogelea ni ishara kwamba miungu wanazichunga familia zao, na bahari ni safi na tulifu.

Mbingusi matekani

Mbingusi wakubwa wamewekwa mateka katika vituo kadhaa, ikiwa ni pamoja na Atlantis Paradise Island Resort (Bahamas), Adventure Aquarium (New Jersey), Georgia Aquarium (Atlanta), maabara ya kibanzi baharini (Florida) na maonyesho ya mwamba wa Papa katika ghuba ya Mandalay (Las Vegas). Aquarist Dean Trinh kwa ufanisi amekuza vitoto vya mbingusi kichwa-figo, ambao alidai walikusanywa kwa mkono kutoka kwenye mazingira ambayo huenda vinginevyo wangekabiliwa na matarajio ya njaa. Aquarists wengine wamebaini umuhimu wa kutoa chumba cha kutosha kwa ajili ya mbingusi kuogelea mara kwa mara na kwa utoaji wa mitambo ya mifumo ya uchujaji ili kudumisha ubora wa maji yanayofaa kwa ajili ya maisha ya Papa. Katika 2015, wamiliki wa klabu ya usiku ya Atlantis katika Adelaide, Australia Kusini, walitangaza mipango ya kuweka papa mbingusi wawili katika tanki mcheduara lenye mita 3 (futi 10) za kipenyo juu ya majengo yao. Pendekezo lililosababisha wanaharakati wa haki za wanyama kuanza ombi la wito wa kuachana na wazo. Ombi lililovutia saini 35,000 katika wiki mbili.

Ulinzi

Mwezi Machi 2013, papa watatu hatarini wenye thamani kibiashara, mbingusi, whitetip wa baharini, na porbeagle wameongezwa kwenye Kiambatisho cha II cha NUKUU, hivyo kuleta uvuvi wa papa na biashara ya spishi hizi chini ya leseni na udhibiti.

Marejeo

Rashid Anam & Edoardo Mostarda (2012) Field identification guide for the living marine resources of Kenya. FAO, Rome.

• Gabriella Bianchi (1985) Field guide to the commercial marine brackish-water species of Tanzania. FAO, Rome.

Viungo vya nje

• Papa mbingusi kwenye hifadhidata ya samaki Ilihifadhiwa 9 Juni 2021 kwenye Wayback Machine.