Ambrosi

Aureli Ambrosi (Trier, leo nchini Ujerumani, 340 hivi - Milano, Italia, 4 Aprili 397), alikuwa askofu wa Milano kuanzia mwaka 374 hadi kifo chake.

Ndiye aliyemuongoa na kumbatiza Agostino wa Hippo

Kati ya mambo ya pekee aliyoacha ni urithi wa tenzi na liturujia ya pekee inayoendelea kutumika Milano na sehemu nyingine kadhaa za Italia kaskazini na Uswisi ("liturujia ya Kiambrosi").

Tangu zamani anaheshimiwa kama mtakatifu na babu wa Kanisa.

Mwaka 1298 Papa Bonifasi VIII alimuongezea sifa ya mwalimu wa Kanisa.

Sikukuu yake inaadhimishwa kila mwaka tarehe 7 Desemba^[1].

Maisha

Mwanasiasa

Ambrosi alizaliwa mwaka 340 hivi katika familia ya Kikristo ya Dola la Roma mjini Trier, akakulia huko.

Baba yake, aliyeitwa Ambrosius Aurelianus, alikuwa liwali wa Gallia (leo Ufaransa); mama yake alijulikana kwa akili na imani yake. Ndugu zake, Satiro na Marselina wanaheshimiwa pia kama watakatifu.

Alipofiwa baba, Ambrosi alihamia Roma pamoja na mama aliyemuandaa kufuata nyayo za baba yake katika siasa. Alisomea huko, hasa fasihi, sheria na hotuba.

Liwali Anicius Probus kwanza alimpa nafasi katika halmashauri halafu (370) akamfanya gavana wa Liguria na Emilia, akiwa na makao makuu huko Milano, mji wa pili wa Italia.

Ambrosi aliendelea na ugavana hadi mwaka 374 alipochaguliwa askofu wa Milano.

Ni kwamba, baada ya kifo cha askofu Ausensi aliyefuata uzushi wa Ario, Ambrosi alikuwa amefika kanisani ili kutuliza ghasia kati ya Waario na Wakatoliki. Kumbe alipohutubia umati, akashangiliwa na pande zote mbili, "Ambrosi askofu! Ambrosi askofu!". Alitaka kukataa, kwa kuwa hata hajabatizwa, lakini hatimaye alikubali.

Alipewa mara ubatizo, kipaimara na ekaristi, halafu baada ya wiki moja daraja takatifu ya uaskofu (tarehe 7 Desemba, ambayo imekuwa sikukuu yake hadi leo) akatoa kwa Kanisa na mafukara dhahabu na fedha zake zote.

Askofu

Mt. Ambrose, alivyochorwa na Francisco de Zurbarán

Kama askofu, zaidi ya useja wake, alishika juhudi za kitawa, alisaidia mafukara kwa mali zake karibu zote, akajitahidi kupata elimu ya Biblia na teolojia hasa kutoka vitabu vya Origene akaitumia vema katika kuhubiri, akifafanua kwa upana na udhati maandiko matakatifu aliyoyatafakari kwanza. Hivyo alieneza magharibi mtindo wa Lectio Divina ulioanzishwa na mtaalamu huyo wa Misri.

Augustino aliandika kwamba kila alipokwenda kumuona Ambrosi alimkuta amefikiwa na umati wa watu wenye shida mbalimbali, ambao alijitahidi kwa kila namna kuwasaidia. Kila mara kulikuwa na foleni ndefu ikisubiri kuongea naye ili kupata faraja na tumaini. Akibaki kidogo peke yake, alilisha au mwili kwa kula au roho kwa kusoma.

Mwenye nguvu na udumifu, pamoja na kipawa cha kuhisi nini inawezekanika, aliweza kuongoza jimbo vizuri ajabu kama mchungaji halisi, mwenye msimamo na busara, na hasa wema na upendo. Hivyo hakufukuza wakleri waliofuata mafundisho ya Ario.

Mwaka 378 alikutana na Kaisari Grasyano, aliyemuomba amfundishe imani sahihi kinyume na mafundisho ya Ario. Baadaye Kaisari huyo alizidi kusimama upande wa Wakatoliki akatoa hati dhidi ya wazushi (22 Aprili 380), halafu akaieneza kwa Wapagani, akiwaondolea fadhili zao za awali.

Mwaka uliofuata wote wawili walishiriki Mtaguso wa Aquileia ili kuimarisha imani sahihi katika dola.

Baada ya Grasyano kuuawa (383), ilimbidi Ambrosi azidi kupambana na wafuasi wa Ario, mmojawao akiwa Kaisari Masimo aliyedai (386) awaachie makanisa mawili ya Milano. Ambrosi alikataa katakata, akisema, "Ukinitaka mwenyewe, niko tayari kutii: unipeleke gerezani au kifoni, sitapinga; lakini sitasaliti kamwe Kanisa la Yesu Kristo. Sitaita watu kunisaidia; nitakufa kwenye altare lakini si kuikimbia. Sitahimiza watu kupiga kelele lakini Mungu tu anaweza kuwatuliza". Hivyo alihamia pamoja na wafuasi wake basilika lililogombaniwa wakaendelea kulitumia usiku na mchana.

Kadiri ya Augustino, aliyeguswa sana na umoja huo, ndiyo mwanzo wa nyimbo za Ambrosi: “Umati wenye imani ulikesha, ukiwa tayari kufa pamoja na askofu wao… Sisi pia, ingawa vuguvugu kiroho, tulishiriki katika mhemko wa wote”..

Mt. Ambrosi na kaisari Theodosius walivyochorwa na Anthony van Dyck.

Kikanisa chini ya basilika lake.

Ikulu haikupendezwa na msimamo wa Ambrosi, lakini ilimuogopa na kumhitaji katika mapambano ya siasa. Mahusiano yaliendelea kuwa magumu.

Hatimaye Theodosius I, Kaisari wa Mashariki, alipoangamiza (390) watu 7,000 huko Thesalonike (Ugiriki), Ambrosi alitisha kumtenga na Kanisa asipofanya toba kama mfalme Daudi, akamruhusu kupokea tena ekaristi baada tu ya miezi kadhaa ya malipizi.

Mtetezi wa wale wote walionyanyaswa, alipambana vilevile na seneti ya Roma na malkia ili kutetea siasa ya Kikristo kweli.

Msimamo wake ulibaki kielelezo kwa Kanisa la Magharibi hata likaendelea kudai uhuru na mara nyingi kushindana na mamlaka za serikali zisizotenda haki.

Ambrosi alipaswa pia kupambana na Wapagani waliotaka kufanya tena dini ya jadi kuwa dini rasmi ya Dola la Roma badala ya Ukristo. Alifaulu kumfanya Theodosius I atoe hati zake maarufu za mwaka 391.

Mtume wa upendo, alisaidia yeyote aliyemkimbilia, hata akauza vyombo vya ibada ili kukomboa watumwa, akisema, “Ikiwa Kanisa lina dhahabu, si kwa ajili ya kuitunza, bali ili liwape wanaohitaji”.

Tarehe 4 Aprili, siku ya Ijumaa Kuu, Ambrosi alifariki huku amenyosha mikono yake kama Yesu msalabani, akaheshimika mara kama mtakatifu.

Masalia yake, ambayo ni kati ya maiti za zamani zaidi zilizopo nje ya Misri, yanatunzwa katika kanisa lake mjini Milano.

Maandishi na teolojia yake

Ambrosi aliandika sana, ila si vitabu vyake vyote vimetufikia: vilikuwepo ishirini hivi vya ufafanuzi wa Biblia na vingine juu ya mafumbo ya imani na juu ya maadili. Tunazo pia hotuba za mazishi, barua, mashairi na tenzi hasa kwa ajili ya liturujia.

Kwa jumla maandishi yake ni ya kichungaji kuliko ya kinadharia, pia kutokana na jinsi alivyopata uaskofu ghafla. Alijaribu kuziba pengo la ujuzi wa kiteolojia, lakini bila mafanikio makubwa. Ndiyo sababu anategemea sana mababu waliomtangulia.

Kuhusu Kristo, anatofautisha ndani yake hali mbili (umungu na utu) na vilevile utashi wa Kimungu na ule wa kibinadamu. Alikuwa hachoki kusema, “Kwetu Kristo ni kila kitu!” akifafanua, “Ukiwa na donda linalohitaji kuponywa, yeye ndiye mganga; ukiwa na joto la homa, yeye ndiye burudisho; ukilemewa na dhuluma, yeye ndiye haki; ukihitaji msaada, yeye ndiye nguvu; ukiogopa kifo, yeye ndiye uzima; ukitamani mbingu, yeye ndiye njia; ukiwa gizani, yeye ndiye mwanga… Onja na kuona jinsi Bwana alivyo mwema: heri mtu anayemtumainia!”

Kuhusu ukombozi, alidhani kifo cha Yesu kilikuwa gharama iliyolipwa kwa shetani ili kuokoa watu.

Kuhusu Bikira Maria, alimuona hakuwa na dhambi maisha yake yote.

Kuhusu kitubio, alionelea kwamba kwa dhambi kubwa sana kitolewe mara moja tu, tena hadharani.

Sala yake

Ee Bwana, mwenye huruma kwa wote, uniondolee dhambi zangu, na kwa huruma washa ndani mwangu moto wa Roho wako Mtakatifu.

Uniondolee moyo wa jiwe na kunipa moyo wa nyama, moyo wa kukupenda na kukuabudu wewe, moyo wa kupata raha ndani yako, kukufuata na kukufurahia kwa ajili ya Kristo.

Orodha ya maandishi

Divi Ambrosii Episcopi Mediolanensis Omnia Opera, 1527

Ufafanuzi wa Biblia

Hexameron
De Paradiso
De Cain et Abel
De Noe
De Abraham
De Isaac et Anima
De Bono Mortis
De Fuga Saeculi
De Jacob et Vita Beata
De Joseph
De Patriarchis
De Helia e Jejunio
De Nabuthae Historia
De Tobia
De Interpellatione Job et David
De Apologia Profhetae David
Ennarrationes in XII Psalmos Davidicos
Expositio Psalmi CXVIII
Esposizione Evangelii Lucae
Expositio Isaiae Prophetae

Kuhusu dogma

De Fide ad Gratianum
De Spiritu Sancto
De Incarnationis Dominicae Sacramento
Explanatio Symboli ad Initiandos (imetafsiriwa kwa Kiswahili)
Expositio Fidei
De Mysteriis (imetafsiriwa kwa Kiswahili)
De Sacramentis (imetafsiriwa kwa Kiswahili)
De Poenitentia
De Sacramento regenerationis vel de Philosophia

Kuhusu maadili na maisha ya kiroho

De Officiis Ministrorum
De Virginibus
De Viduis
De Virginitate
De Instituitione Virginis
Exhortatio Virginitatis

Mengineyo

De obitu Theodosii
Epistulae, hymni, etc.

Tafsiri ya Kiswahili

MT. AMBROSI WA MILANO, Juu ya Sakramenti za kikristo (Explanatio Simboli – De Sacramentis – De Mysteriis) – tafsiri ya G. M. Brandolini na Tommaso Serra – ed. Ndanda Mission Press – Ndanda 2004 – ISBN 9976-63-664-4

Tazama pia

Tanbihi

↑ Martyrologium Romanum

Vyanzo

Attwater, Donald and Catherine Rachel John. The Penguin Dictionary of Saints. 3rd edition. New York: Penguin Books, 1993. ISBN 0-14-051312-4.
Patron Saints Index: Ambrose

Viungo vya nje

Barua za Mt. Ambrosi kwa Kiingereza
Maandishi yake yote kutoka Patrologia Latina ya Migne pamoja na faharasa
Official Catholic Encyclopedia Live Article on St. Ambrose
Early Christian writings: Letters of St. Ambrose of Milan Archived 11 Juni 2008 at the Wayback Machine.
Christian Classics Ethereal Library, Works of Ambrose of Milan
Hymni Ambrosii (latin)
EarlyChurch.org.uk Extensive bibliography
Ambrose's works: text, concordances and frequency list
Ambrose Archived 28 Aprili 2007 at the Wayback Machine. at The Online Library of Liberty
Opera Omnia
Ambrose in Anglo-Saxon England, with Pseudo-Ambrose and Ambrosiaster Archived 6 Oktoba 2008 at the Wayback Machine., Contributions to Sources of Anglo-Saxon Literary Culture, by Dabney Anderson Bankert, Jessica Wegmann, and Charles D. Wright.
"St. Ambrose" in Christian Iconography Archived 11 Novemba 2009 at the Wayback Machine.
Forum about the "ambrosian rite" Archived 6 Machi 2016 at the Wayback Machine.

[1] Martyrologium Romanum

[1]